Neft va gaz qazib olish texnologiyasi va texnikasi fanidan

.Fil’tirlar tuzilishi

Filьtirlar tayyorlanishiga qarab 2 guruxga ajratiladi:

1)Avval tayyorlanib keyin quduqka tushiriluvchi filьtirlar.

2)Quduqka tushirilib keyin tayyorlanadigan filьtirlar.

Birinchi gurux filьtirlarining eng oddiysi, bu oddiy mustahkamlovchi quvurlarda shaxmat tartibida diametri 1,6dan 1,9mm gacha bo’lgan teshiklar teshib hosil qilingan filьtirlar hisoblanadi. Bunday filьtirlar yuqori o’tkazuvchan bo’lib, qum zarrachalarining quduqka kirib kelishiga to’skinlik kilmaydi. Tayerlanishi arzon va o’tkazuvchanligi yuqori bo’lgan bunday oddiy filьtirlar qattiq tog’ jinslaridan tashqil topgan konlar uchun qo’l keladi. Emiriluvchan tog’ jinslarida tuzilgan maxsuldor qatlam uchun ariqchali teshik hosil qilib yasalgan filьtirlarni qo’llash yaxshi samara beradi. Bunday filьtirlar ma’lum miqdorda qum zarrachalarini o’tkazib qolgan qismini filьtir ortida ushlab koladi va filьtir ortidan diametri katta bo’lgan qumlar ikkinchi qumli filьtir hosil qiladi.

Fil’tirlar tuzilish jihatidan ikki turga bo’linadi:

1)Ariqchali teshik hosil qilgan quvurlar, bu ariqchali teshiklar quvurining uzunligi yoki kundalangiga hosil qilingan bo’lishi mumkin.

2)Ximoya setkasi o’rnatilgan yoki maxsus simlar bilan o’ralgan teshiklar hosil qilingan quvurlar.

Ariqchali filьtirlardan tashqari, qimmat va kam qo’llaniladigan toshli (graviynыe) filьtirlar turi ham mavjud. Toshli filьtirlar tuzilishining xar-xilligiga qaramasdan uni ikki turga ajratish mumkin: 1) Fil’tir quduqka tushirilib toshni keyin joylashtirish. 2)Fil’tir yuqorida toshlar bilan tayyorlanib keyin quduqka tushiriladi.

Filьtirlarda ishlatiladigan toshlar shar shaklida bo’lishi kerak va u juda mustaxkam emirilmasligi shart. Kvars toshlarini qo’llash juda samaralidir. d_gr/d_qum<12 bo’lishi kerak. Bu kursatkichni 6 dan 8 gacha oralig’ida tanlash yaxshi samara beradi. Filьtirlar qalinligi tosh diametridan 5 marta katta bo’lib, uning o’tkazuvchanligi qatlam qumlari o’tkazuvchanligidan 30 marta ortik bo’ladi. Toshlarni o’lchamiga qarab, tashqi va ichki kojuxlarda uzunligi 25-35 mm, eni 1,5-2,2 mm bo’lgan to’rt qator teshiklar hosil qilinib, tashqi va ichki kojuxlar bir-biri bilan payvandlangan bo’ladi. Fil’tirning birinchi tushirilgan qismining uchiga yopik chugunli yunaltiruvchi bo’ladi. Yuqori qismiga esa ishlatuvchi quvurni ulash uchun o’tkazuvchi ulangan bo’ladi.

Yuqorida aytib o’tilgan toshli filьtirdan tashqari quduq tubiga qumni zichlantirilgan filьtirlar ham qo’llaniladi. Bunda boshqa filьtirlardan farqi teshilgan tizma ortiga katta zarrachali kvars toshlari (joylashtirilgan) to’ldirilib filьtir hosil qilinadi. Fil’tirni o’rnatishdan oldin tizimda 1m ga 20 tadan teshik teshiladi. Bunda qum qatlamni gidravlik yorish uskunalari yordamida zichlanadi.