Neft va gaz qazib olish texnologiyasi va texnikasi fanidan

10.3.SHtangali cho’qurlik nasoslari
SHtangali cho’qurlik nasoslari tuzilishi jihatidan ikki guruxga ajratiladi:
quvur nasoslari va so’qma nasoslari.
CHo’qurlik nasoslari porshenlarining turlariga qarab plunjerli va manjetli
nasoslarga bo’linadi.
Quvur nasoslari silindri nasos quvurlari bilan ulingan bo’lib u bilan
birgalikda quduqka tushiriladi, plunjer esa shtangalar yordamida quduqka tushirilib
ko’tarib olinadi (55-rasmga karang).
So’qma nasoslar silindri va plunjeri birgalikdi yigilgan holatda nasos
shtangasi bilan quduqka tushiriladi. Quduqka so’qma nasos o’rnatilish tarxi 56-
rasmda keltirilgan.

---

Silindr 5 nasos quvurlari tizmasi 2 ga ko’shimcha tushirilgan tayanch mufta
4 ga o’rnatiladi. Nasos muftaga maxsus ushlab turuvchi moslama yordamida
biriktiriladi. Muftaga berkitilgan nasos oddiy quvur nasosi kabi ishlaydi.
Quvurli chkurlik nasoslari NGN-1 vaNGN-2 oddiy tuzilishga ega bo’lib neft
kazib olishda ko’p qo’llaniladi. Uning kamchiliklaridan biri nasosni echib olish
kerak bo’lsa nasos shtangasi va nasos quvurlari ham echib olinishidadir. So’qma
nasosni echishda esa fakat nasoso shtangasi echiladi. Quvurli nasosni echish bir oz
vaktni oladi bu esa neftni kazib olishga ta’sir ko’rsatadi.
Quvur nasosi so’qma nasosdan arzon, uzok vakt ta’mirsiz ishlaydi, fakat
quduq tubini tozalashda kutariladigan quduqlarda kullash iktisodiy jihatdan
samarali
hisoblanadi. Bunday quduqlarda kanday nasos ishlatilishidan kat’iy nazar
tamirlash vaktida ko’tariladi. So’qma nasosning asosiy kamchiligi tez ta’mir
talabligidadir.
Bundan tashkari quvur nasosi debiti yuqori bo’lgan quduqlarda ishlatiladi.
Quduqka bir-xil diametrli so’qma nasos tushirilsa quvur nasosini xar-xil
diametrligini tushirish mumkin bo’ladi.
So’qma shtangali cho’qurlik nasoslarining ikki turi mavjud: stasionar va
xarakatlanuvchi.
Stasionar nasos (56-rasm) silindri ko’zgalmas bo’lib plunjer shtagaga osilgan
holatda oddiy quvur nasosidagi kabi yuqoriga pastga xarakatlanadi.
Harkatlanuvchi nasos (56-rasm) shtanga osilgan silindr harakatda plunjer esa
ko’zgalmas bo’ladi.
So’qma nasos uchun ushlab turuvchi moslama nasosning yuqori yoki pastki
qismida bo’ladi. SHuning uchun suqma nasos ushlab turuvchi moslamaning
joylashishiga qarab ham turlarga ajratiladi(56-rasm a,b,v).