Neft va gaz konlari mashina va jihozlari

Katalitik usulga –katalitik kreking, reforming mansubdir. 
Katalitik 
kreking–bu 
jarayon 
yuqori 
melekulyar 
uglevodorodlar 
450...500
o
S.da  va 0,2 MPa bosimda, katalizator–mahsuloti qo‘shilib parchalanadi. 
Katalizator-moddasi  kreking  reaksiyasini  tezlashtiradi  va  termik  kreking 
jarayoniga nisbatan past bosimda olib boriladi. 
Katalizatorlar  sifatida  asosan  alyuminiy  silikatlar  va  seolitlardan 
foydalaniladi. 
Katalitik  krekingning  mahsuloti  sifatida  vakuum  gazoyli  hamda  termik 
kreking  mahsulotlari  va  koksli  mazutlar  va  gudronlardan  foydalaniladi.  Katalitik 
kreking  jarayonida–gaz, benzin, koks, yengil va og‘ir gazoyl olinadi. 
Riforming–bu katalitik krekingning boshqa turi bo‘lib, 500
0
S harorat va 2...4 
MPa  bosimda  molibden  yoki  platin  oksidlarini  qo‘llagan  holda  amalga  oshiriladi. 
Past  oktantli benzindan yuqori  oktantli benzin olish uchun riforming jarayonidan 

---

 
192 
o‘tkaziladi.  Bundan  tashqari  riformingda  aromatik  uglevodorodlar  –  benzol  va 
toluol olinadi. 
Gidrogenezatsiya  deb–tizimga  vodorodni  kiritib  gazoylni,  mazutlarni, 
gudronlarni  va  boshqa  mahsulotlarni  qayta  ishlashga  aytiladi.  Gidrogenezatsiya 
jarayonida  katalizatorlar  qatnashib  260...430 
o
S  haroratda  va  2...3,2  MPa  bosim 
ostida  olib  boriladi.  Bunday  sharoitda  kiritilgan  vodorod  parchalangan  uzun-
zanjirli  molekulalar bilan birikadi, katta  miqdordagi  yengil  uglevodorodlarni  hosil 
qiladi, shunga mos holda chiqishda koks miqdori kamayadi. 
Shunday  qilib,  gidrogenizatsiya  jarayonini  qo‘llab  neftni  qayta  ishlashni 
yanada  chuqurlashtirish  tiniq  neft  mahsulotlarini  chiqishini  ko‘paytirishni 
ta’minlaydi. 
Gidrogenizatsiya jarayoniga quyidagilar kiradi: 
1) destruktiv gidrogenizatsiya; 
2) gidrokreking; 
3) destruktivsiz gidrogenizatsiya; 
4) dealkillashtirish. 
Bunday  jarayon  katta  kapital  xarajatlarni  va  ishlatishga  sarflanadigan 
xarajatlarni  oshiradi,  zavodning  texnik  iqtisodiy  ko‘rsatkichlarini  pasaytirib 
yuboradi.  Qo‘llaniladigan  jarayonda  xarajatlar  qanchalik  katta  bo‘lsa,  bosim 
shunchalik  yuqori,  zichligi  bo‘yicha  og‘ir  va  fraksiya  tarkibida  oltingugurtli 
bo‘lgan mahsulot qo‘llanilganda uning  tarkibi shuncha oltingugurtli bo‘ladi.