Neft va gaz konlari mashina va jihozlari

4.1-rasm. Shtangali chuqurlik nasosini qurilmasini ishlatish sxemasi:     
1-chuqurlik nasosning plunjeri; 2-plunjer nasosi; 3-shtanga; 4-NKQ; 5-uchtalik; 6-salnik; 7-
aylantirish dastgohining muvozanatlagichi; 8-kalpak; 9-shatun; 10-krivoship; 11-elektrdvigate; 
12-reduktor.  
 
4.2-rasm.Tebratma- dastgoh: 
1-muvozanatlagich boshchasi; 2-kallakni tо‘xtatgich qurilma; 3-muvozanatlagich tayanch 
podshipnik; 4-muvozanatlagich; 5-teskari og‘irlik; 6-osma traversning sferik podshipniki; 7-
shatun; 8-krivoshipni teskari og‘irligi; 9-krivoship; 10-reduktor; 11-elektrdvigatelь; 12-tormozli 
qо‘l dastak; 13-rama; 14-ustun; 15-ponasimon  tasma; 16-poydevor 
Sanoatda  mavjud  standart  shtangali  chuqurlik  nasoslarining  quyidagi  turlarini  misol 
keltirish mumkin: 
 
4.3 – rasm. Shtangali quduq nasoslarning turlari: 

---

 
214 
NSN -1- 28, 32, 43, 55, 68. NSN -2 – 28, 32, 38, 43, 55, 68, 82, 93. NSV – 1  - 28, 32, 38, 43, 
55, 58. 
 
Bu  yerda  –  nasos  markasidan  so’ng  uning  klapanlari  soni  (ya’ni  1  –  bo’lsa  bir  dona 
so’ruvchi  va    bir  dona  haydovchi;  2  –  bo’lsa,  1dona  so’ruvchi  va  2  dona  haydovchi  klapan),  
keyingi raqamlar esa nasosning nominal diametrini (mm.da) ko’rsatadi. 
 
 Nasoslarning ya’na bir turi NSN -2-43-4200-II-P-120. 
 
Bu yerda 4200 – plunjerning harakat uzunligi, mm. 
 
II – tayyorlanish guruhi; 
 
P – plunjer turi; 
 
120 – opressovka qilish bosimi, atm. 
 
Quvurli  nasoslar  unchalik  chuqur  bo’lmagan  1200  metrgacha  quduqlarda  ishlatiladi, 
ularni  ta’mirlashda    yoki  ayrim  qismlarini  almashtirishda              ko’tarib-tushirish  jarayonlariga 
kko’p vaqt sarflanmaydi. 
 
Ta’mir ishlarida nasos-kompressor quvurlarini va nasos shtangalarini alohida ko’tarish va 
tushirish  ularni  ishlatishning  iqtisodiy  tomoniga  ta’sir  ko’rsatadi.  Shuning  uchun  ko’tarib-
tushirish  jarayonlarini  tezlashganligi  sababli,  quvur  va  shtangalarning  kertikli  ulangan  qismlari 
tez eyilib nasos-kompressor quvuridan  quduqqa suyuqlik oqib o’tishiga  sabab bo’ladi. 
 
Tashqi  nasoslarning  chuqurligi  2500  metrgacha  bo’lgan  quduqlarda  muvaffaqiyatli 
qo’llanilishi  mumkin.  Boshqa  turdagi  nasosga  nisbatan  ularning  afzalligi  ishlash  muddatining 
nisbatan uzoqligi, ularda avariya sonlari va ko’tarib-tushirish operatsiyalarining kamligidir. 
 
Shuningdek  quvurli  nasoslar  neft  bilan  birga  qum  chiqadigan  quduqlarda  samarali 
ishlatiladi,  chunki  suqma  nasoslarda  qum  ta’sirida  plenjer  (porshen)  tiqilib  qolsa  uni  ko’tarish 
ancha qiyin bo’ladi.   
 
 
Neft  va  tiniq  neft  mahsulotlarining  fizik  xususiyatlarini  bilish,  ular  ustida  bajariladigan 
texnologik jarayonlar quvurlar orqali tashishda asosiy boshlang’ich ma’lumot hisoblanadi. 
Asosiy fizik xususiyatlariga zichlik, dinamik va kinematik qovushqoqliklar kiradi.