Neft va gaz konlari mashina va jihozlari

va  mexanizmlari”  Qarshi.:  Qashqadaryo  kо‘zgusi  OAV  nashriyoti.  –
Darslik-2015 yil. 
 
2. T.R.Yuldashev. “Neft va gaz konlari mashina va jihozlari” 
Qarshi.:Uslubiy qо‘llanma. Qarshi -2015 yil 
 
3.1.  Favvora quduqlarini jihozlash  
 
Favvora quduqlar yer usti va yer tagi jihozlaridan tashkil topgan. 
Yer  usti  jihozlariga  tizma  boshchasi,  favvora  armaturasi  va  otma  tizimlar 
kiradi. 
Yer tagi jihozlariga NKQ-lari hamda  ko‘targichlar kiradi. 
Favvora quduqlarida NKQ-lar suyuqlik va gazni yer ustiga ko‘tarib chiqadi, 
quduqning  ish  rejimini  bajarish,  tadqiqot  ishlarini  olib  borish,  smola,  parafin 
yotqiziqlari  bilan  kurashish  har  xil  geologik  –  texnik  tadbirlarni  (GTT)  amalga 
oshirish,  ishlatish  tizmasini  korroziya  va  erroziyadan  himoya  qilish,  qumli 
tiqinlarning oldini olish  va bartaraf qilish, yer osti  va kapital ta’mirlash  ishlaridan 
oldin  quduqni  to‘xtatib  qo‘yish,  har  xil  geologik  –  texnik  tadbirlarda  quduqning 
ishlatish  tizmasini  yuqori  bosimda  himoya  qilish,  quduqlarda  ta’mirlash  va 
ishlatish ishlari  amalga oshiriladi. 
Favvora  quduqlarida  choksiz,  bir  butun  ishlangan  NKQ-lari  qo‘llaniladi, 
diametri  48,3  mm-dan  114,3  mm-gacha,  quvurning  qalinligi  4  mm-dan,  7  mm-
gacha,  uzunligi  5,5  metrdan  10  metrgacha  (asosan  7-8  m)  bo‘ladi.  Quvur  yuqori 
markali 1000 MPa bosimga chidamlidir. 
NKQ-lari silliq va tashqari uchi qalinlashtirilgan bo‘ladi. 
Silliq  quvurlarning  rez’bali  qismining  mustahkamligi  butun  qismini  80-
85%ni tashkil qiladi, quvurning  uchi qismi tashqariga o‘tqazilgan,  rezbali qismini 
mustahkamligi va quvur tanasining mustahkamligi bir xil. 
NKQ-lari  silliq  (quvur  uzunligi  bo‘yicha  har  xil  o‘lchamdagi)  va  tashqi 
tomoni (qalinlashtirilgan) kirgizmali ishlab chiqariladi 
Quduqlarda  qatlamdan  neft  bilan  birgalikda  qum  chiqganda,  quduq  tubida 
NKQ-da qumli tiqinlarning paydo bo‘lishga olib keladi. Shuning uchun NKQ-larda 
suyuqlikning  harakat  tezligi  oshiriladi,  qum  suyuqlik  bilan  birgalikda  yer  ustiga 
olib chiqiladi. 

---

 
20 
Ta’mirlash–profilaktik ishlarni yoki har xil geologik–texnik tadbirlar amalga 
oshiriladi,  oldindan  quduqlarni  to‘xtatish  (uchirish)  talab  qilinadi.  Quduqga 
tushirilgan NKQ yordamida quduq yengillashtiradi. 
Gaz  suyuqlik  aralashmasini  quduq  tubidan  yer  ustiga  harakatini  optimal 
sharoitini  yaratish,  quduq  tubidan  mexanik  aralashmalarni  va  qumlarni  yer  ustiga 
chiqarish uchun ko‘taruvchi quvurlar quduqning tubigacha tushiriladi. 
Amaliyotda nasos–kompressor quvurlar favvora usulida ishlatilganda, quvur 
perforatsiya teshiklarining yuqori chegarasidagi teshikkacha tushiriladi. 
Mahsuldor  qatlam  zich  tog‘  jinslari  yotqizig‘idan  iborat  bo‘lsa,  quduq 
ustunidan  gaz  ajralib  chiqish  boshlansa,  NKQ  –  boshmog‘i  neftni  gaz  bilan 
to‘yinish  bosimining  chegarasiga  tushiriladi.  Quduqning 
uzoq 
muddat 
favvoralanish  uchun  ko‘targichlar  ishini  shunday  tashkil  yetish  kerakki,  eng  kam 
energiya sarf bo‘ladigan sharoitda yangi 
опт
Q
 – optimal rejim bilan ishlatiladi.