Neft-gazkimyo sanoati texnologiyasi

 
 
 

---

125 
 
17-mavzu. Izolyastion moylar. 
 
Elektroizolyatsion  moylarga  transformator,  kabel  va  kondensator  moylari 
kiradi.  Ularning  asosiy  vazifasi  elektr  qurilmalarining  tok  o‘tuvchi  qismlarini 
izolyatsiyalash,  qo‘shish  ajratgichlarda  elektr  yoyini  o‘chirish  va  hosil  bo‘ladigan 
issiqlikni  olib  chiqib  ketishdan  iborat.  Transformator  moylari  kam  miqdorda  ishlab 
chiqariladi va qo‘laniladi. 
Elektroizolyatsion  moylarining muhim ekspluatatsion xossalari quyidagilar: 
1.  oksidlanishga qarshi barqaror 
2.  past qotish harorati 
3.  dielektrik yo‘qotishlari past 
4.  o‘tkazuvchanligi yaxshi 
5.  elektrik mustahkamligi yuqori 
6.  elektr maydonida gazga mustahkam 
Dielektrik  xossalari  yaxshi  bo‘lgan  moylarni  tayyorlash  uchun  naften  – 
parafinli 
bazaviy 
moylardan 
foydalanish 
maqsadga 
muvofiq 
bo‘ladi. 
Elelktroizolyatsion  moylarini  tayyorlashda  oksidlanishga  qarshi,  qovushqoqlig 
prisadkalardan  tashqari  ularni  dielektrik  xossalarini  yaxshilovchi  prisadkalar 
qo‘shiladi. 6 turdagi transformator, 4 turdagi kabel va 2 turdagi kondensator moylari 
ishlab  chiqariladi.  Ulardan  uzoq  vaqt  davomida  foydalanishda  ularni  izolyator 
sifatidagi xossasini yomonlashtiruvchi kislorod saqlagan moddalar yig‘iladi. Shuning 
uchun moylarni oksidlanishga qarshi barqarorligini ta’minlash kerak. 
Ba’zi elektroizolyastion moylarning asosiy xossalari quyida keltirlgan          Jadval 
№29 
 
Transformator 
Kabel 
 
TKp 
T-750 
S-220 
MN-4 
50
0
S dagi qo-
vushqoqligi, 
mm
2
/s 
9 
9 
50 
10 
20
0
S dagi qo-
vushqoqligi, 
mm
2
/s 
- 
- 
800 
40 
- 30
0
S dagi qo-
1500 
1800 
- 
- 

---

126 
 
vushqoqligi, 
mm
2
/s 
Yopiq tigelda 
alangalanish 
harorati, 
0
S 
135 
135 
180 
135 
Qotish 
harorati, 
0
S 
-45 
-53 
-30 
-45 
Kislota soni, 
mgkon/2 
0,005 
0,01 
0,02 
0,04 
Oksidlanishga 
qarshi 
barqarorligi, 
cho‘kma 
miqdori, % 
0,01 
- 
- 
0,08 
Oksidlanishdan 
keyin kislota 
soni, mgkon/g 
0,1 
0,03 
- 
0,35 
Dielektrik 
yo‘qotishning 
tangens 
burchagi 70
0
S 
da 
1,5 
0,3 
0,002 
0,003 
Elektrik 
mustahkamligi, 
kv/sm 
- 
- 
210 
180 
 
Transformator moylari past haroratlarda harakatlanuvchanligini saqlashi uchun 
past  qotish  haroratiga  ega  bo‘lishi  kerak.  Yuqori  kuchlanishli  kabellarda 
ishlatiladigan moylar minimal gaz chiqarishi uchun ulardan vakuumda erigan havoni 
va  boshqa  gazlarni  ajratib  olinadi.  Elektroizolyatsion  moylarining  xizmat  qilish 
muddati transformator va moyli qo‘shgichlarda 5 yilni tashkil etadi.