Неа фанининг республикамизда жорий қилинаётган илғор технологиялари ва уларни ривожлантиришдаги ахамияти

Maydon tranzistorlari


Yarim o’tkazgich yoki metall nanotrubka asosida, maydon tranzistorlarini yaratish mumkin, u xona yoki past temperaturada xam ishlayveradi. Maydon tranzistorlari shunday qurilma bo’lib, boshqaruv elektr maydoni yordamida kuchni olib o’tishni boshqarishiga imkon beradi va u signalni kuchaytirishda, kalitlatda va boshqalarda ishlatiladi.
Yarim o’tkazgichli UNT tranzistorda elektr maydon delekal holatdagi zonada o’tkazuvchilar konsentrasiyasida boshqariladi.

25.3 – rasm. Yarim o’tkazgichli nanotrubkadagi maydon tranzistori sxemasi: a) potensial elektrodga bog’liq bo’lgan o’tkazuvchi zanjir; b) uni volt amper xarakteristikasi

Nanoqurilmada nanotrubka 2 ta ingichka platina elektrodga qo’shiladi, ularga tok o’tishi uchun asosiy kuchlanish berildi. 3 chi boshqaruvchi elektrod sifatida kremniy kobalt dan foydalaniladi. Yarim o’tkazgich nanotrubkada valent zona o’tkazuvchi zonadan ochiq joy bilan ajratilgan, shuning uchun o’tkazuvchanlik zonasida tashqi maydon o’tkazuvchilarini konsentratsiyasi kam va nanotrubka yuqori qarshilikka ega. 3-chi elektrodga elektr maydon berilganda U nanotrubka xududida elektr maydon paydo bo’ladi, u esa energetik taqsimotni zonalarini o’zgartirib yuboradi. Natijada, zona chekkalari Fermi sathi bilan aralashib ketadi. Bunday holda ochiq joylar konsentratsiyasi valent zonada va o’tkazuvchanlik zonasida oshib ketadi. Elektrod asosidagi - 6 v bo’sh joylar konsentratsiyasi maksimumga erishadi (25.4 – rasm), qarshilik minimumga yetib nanotrubka metallga aylanadi.

25.4 – rasm. Metal nanotrubka uchun 1 ta diskret daraja qatnashishi orqali elektronlar o’tkazish sistemasi: a) potensial elektrodni o’tkazuvchanligiga bo’g’liqligi; b) uni volt amper xarakteristikasi

Metal nanotrubka asosidagi maydon tranzistorlarini yaratishda nanotrubkadan alohida molekulyar orbitalar orqali o’tuvchi elektronlar tunnel usulida o’tkazish effektidan foydalaniladi. Buning natijasida nanotrubka uzunligi yakunlovchi, uning elektr spektri ketma ketligini yo’qotadi va quvvat diskret darajasi 1 m eV ni, uzunligi 1mkm ni xosil qiladi.