Название курса* Миллий ояныў дәўири қарақалпақ әдебияты

Yusupdek Mısr elindá
Qalibman zindan ishindá.
Iskender Rustamu dástan,

Ol hám tiri yuran yoqtı.

Óziń Shaxsánmnen yuz hissa ziyad,

Bolsın ol Zúleyha sádin sadaǵa.

Ájiniyaz

Ashıq mashıq Qizmúnayim,

Gúlziyba qız húr yańlıdı.

Ótesh
Jáhán maǵan háwes etip qarasın,

Házireti Yusupniń husni kórkin ber.
Edige menen Alpamıs

Tirilse men izler edim.

Góruǵlı bektey er edi,

Qatarda qosa nar edi.

Berdaq

3. 
   Folklorlıq janrlar hám kórkem formalardıń qollanılıwı
   

XIX ásir qaraqalpaq lirikasınıń janrlıq qásiyetlerin hám rawajlanıw tariyxın izertlegen professor Q.Járimbetov XIX ásir qaraqalpaq ádebiyatı folklorlıq dáreginen ele uzaqlap kete almay atırǵanıń atap ótedi. “Sonlıqtan, XIX ásir qaraqalpaq ádebiyatı kópshilik jaǵdaylarda folklor menen aralasıp jatadı. Máselen, bir qatar folklorlıq janrlar, motivler, súwretlew quralları shamalı ózgerisler menen ádebiyatqa ótti yamasa kerisinshe ayrım jazba túrde dóregen shıǵarmalar folklor qorına ótip ketti, geyde olardıń folklorlıq variantları payda boldı. Máselen, Ájiniyazdıń “Bozataw”, “Oyan” h.t.b lirikalıq qosıqlarınıń birneshe xalıqlıq variantları bar.

“Aqıl-násiyat qosıqları yaki termeler” xalıq qosıqlarınıń bir túri. Termeler insaniyattı insaniylıq páziyletlerge tárbiyalaydı. Mısalı,

Bilegimde kúshim bar,

Batırman dep maqtanba,

Baxıt qonıp basıma,

Úlkeydim dep maqtanbaá

Dúnya jıyıp úyime,

Kórkeydim dep maqtanba.

Tolǵaw-awızeki ádebiyattıń epiklıq janrına kiredi. Tolǵawlar belgili bir tarıyxıy temaǵa arnalıwı menen olarda belgili bir dáwirdiń kartinası, xalıqtıń arzıw-ármanları jırlanadı. Berdaqtıń “Aydos baba”, Óteshtiń “Ótti dúnyadan” shıǵarmaları forması hám mazmunı jaǵınan tolǵawlarǵ jaqın keledi.

Folklorlıq janrlardan aytıs janrı. Ájiniyaz benen Qız Meńesh, Berdaq penen Ótesh, Kúnxoja menen Sherniyaz aytısı bar.

Folklordaǵı epikalıq janrlardıń biri-dástan janrı. XIX ásir qaraqalpaq klassikalıq poeziyasında Berdaqtıń “Aqmaq patsha”, “Amangeldi” dástanı belgili.

4. 
   Folklorlıq súwretlew usıllarınıń qollanılıwı