Назорат иши 14- билет 1

Андижон машинасозлик институти сиртки булими 1-курс иктисодиёт йуналиши С-66-20 гурух талабаси Муминов Нуриддин Шакировичнинг Иктисодиёт назарияси фанидан тайёрлаган
НАЗОРАТ ИШИ


14- Билет
1. Мулкни давлат тасарруфидан чиқариш йўллари.
2.Бозор ва унинг вазифалари.
3.Иқтисодий ўсиш турлари.
4.Талабга таъсир этувчи омиллар.
5.Тадбиркорлик фаолияти. Бизнес режа.

1. 
   Мулкни давлат тасарруфидан чиқариш йўллари.
   

Ҳар қандай жамиятнинг иқтисодий тизими мулкчиликдан бошланади. Ҳамиша авлодлар меҳнати яратган ва табиат инъом этган бойликлар мулк бўлиб келган. Мулк эгаси бўлиш ёки бўлмасликка қараб, кишиларнинг жамиятдаги мавқеи, аникроғи уларнинг социал мақоми юзага келади. Мулкий муносабатларга асосланмаган иқтисодиёт бўлиши мумкин эмас. Ишлаб чиқариш ресурслари биронта мулк бўлиб ҳаракатга келади. Яратилган маҳсулотлар ҳам муайян мулк доирасида ўзлаштирилади.

Мулкчилик муносабатлари — жамиятдаги бойликларки ўзлаштириш хусусидаги иқтисодий муносабатлардир. Мулкчилик, биринчидан, иноон билан бойлик бўлмига буюм ёки бошқа нарса ўртасидаги муносабат, иккинчи-дан, бойлик хусусида кишилар ўртасида юзага келадиган муносабатдир. Кишилар буюмларни ўзшшки қилжб олгандагина ўзлаштиришлари мумкин, чунки жамиятда ўзганикини ўзлаштириб бўлмайди. Бойликнинг ўзиники ёки ўзганики бўлиши кишиларни мулкдор ёки мулксиз қилиб, улар ўртасида маълум алоқаларни юзага келтиради. Мулк соҳиби мустақил ўз мулкига таяниб иш юри-тади, у қарам эмас. Мулксиз, ўзга мулкини ижарага олиб, фаолият юргизиши ёки мулкдорга ёлланиб, ёки ночорликдан унга қарам ҳолдачишлаши, бировнинг қўлига- қараб долиши мумкин. Ҳар бир киши ўз мулки орқасидан кун кўради. Ер эгаси деҳқончилик қилиш ёки ерни ижарага беришдан, пул эгаси уни қарзга бериб процент олишдан, капитал эгаси уни бизнесда ишлатишдан, ниҳоят иш ку-чи эгаси ёлланиб ишлашдан даромад топади. Мулчилик ўзлаштириш борасидаги муносабат бўлар экан, у эгалик қилиш, фойдаланиш ва тасарруф этишнинг яхлйтлигини тақозо этади. Мана шу уч жиҳат мулчиликнинг ажралмас унсурларидир.
Эгалик қилиш — мулкдорлик ҳудуқининг мулк згаси қўлида сақланиб туришидрр. Эгалик шароитида мулк бўлган бойлик қисман ўзлаштирилада. Мулкка эгалик сақланган ҳолда, уни амалда ишлатшп ўзга қўлида бў-лади. Бунинг оқибатида мулкдан келган наф икки қисмга ажралади: бир қисмини 6 мулкдор, иккинчиеини м^глкни амалда ишлатувчи ўзлаштиради. Масалан, бино ин;арага берилганда эгалик қилиш мулкдор қўлида қолади ва у мулкдан келган пафнинг фақат бир қисмини ижара ҳаки шаклида ўзлаштиради, Бошқа қисмни эса ижарачи ўзлаштиради. Хуллас, эгалик қилиш цисман, чекланган ўзлаштиришни билдиради.