Nazaruy materiallar semestr o’quv materiallari Ma’ruza mavzu 1

Suspenziyalarning sifatini baxolash.
1. Resuspendirligini aniqlash: 24 soat saqlangandan keyin 15-20 sek. davomida suspenziyalarni chayqatilib, zarrachalar keng tarqalishi kuzatiladi, 3 sutkadan keyin 40-60 sek.
2. quruq qoldiq: Ma’lum hajmni o’lchanib, quritiladi va quruq qoldiq massasi tortib aniqlanadi.
3. qatlamlarga bo’linish vaqti – qanchalik qatlam kam bo’lsa, suspenziyaning barqarorligi shunchalik yaxshi.
4. Dispers faza zarrachalarini bir xilligini aniqlash uchun mikroskopda ko’riladi, ularning kattaligi 50 mkm dan oshmasligi kerak.
5.Mikrobiologik tozaligini aniqlash. YUqorida keltirilgan talablar bilan bir qatorda suspenziyalar mikrobtologik tozalikka xam javob berishi kerak. Mikrobiologik tozalikka javob berishi uchun suspenziyalar tarkibiga konservant qushish maqsadga muvofiq bo’ladi. Buning uchun ko’pincha parabenlar ishlatiladi. 0025-0,20% metilparaben, 0,01-0,02 % propilparaben suspenziya tarkiba qo’shish tavsiya etiladi. Bu ikkala preparat qaynab turgan suvda yaxshi eriydi va antibakterial xususiyati bo’yicha yaxshi ximoya qiladi. Lekin bu moddalarni kiritishdan avval shifokor bilan maslaxatlashish kerak.⁴
12- Ma’ruza
Mavzu 12. Gidrofob va gidrofil moddalardan suspenziyalar tayyorlash

Reja:

1.Gidrofil moddalardan suspenziyalar tayyorlash.

2. Gidrofob moddalardan suspenziyalar tayyorlash.

3. Suspenziyalar sifatini baxolash.
Gidrofil moddalardan tayyorlanadigan miksturalar
Agar dorixatda ko’rsatilgan dori moddalar yuzasi suv bilan yaxshi xo’llansa-yu, lekin zarrachalari yirik bo’lsa, suvda ezib etarli darajada turg’un mikstura-suspenziyalar olish mumkin. Tabiiy mayda gidrofil xossali kukunlardan tayyorlangan suspenziyalarga tatbik qilingan omillarni, agregat turg’unlik holatini hosil qiladigan suspenziyalarga ham tatbik kilsa bo’ladi.
Rp.: Bismuthi subnitratis 4,0
Aguae Foeniculi 200,0 ml
M.D.S. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 marta ichilsin. Ichishdan oldin chayqatilsin.
Hovonchada vismut nitrat asosini 1,5-2 ml ukropli suv bilan eziladi. Suyuq bir xil massa olingandan keyin dasta bilan aralashtirib turgan holda suv qo’shiladi, so’ng hovonchani qolgan ukropli suv bilan chayib beriladigan idishga quyiladi.

S. F. SHubin o’zining kitobida vismut nitrat asosini jelatoza bilan stabillashni tavsiya qilgan. Buning zarurati yo’k. YUqorida keltirilgan mikstura, yaxshi ezib tayyorlangan suspenziya bo’lib, sekinlik bilan cho’kmaga tushadi, ammo chayqatilsa, osonlikcha oldingi holiga qaytadi. Bu berilgan miksturada, stabillash sabablaridan biri yuza taranglik potensiali bo’lib, vismut nitrat asosi zarrachalarining elektrolitik parchalanishi natijasida hosil bo’ladi. Agar retsept tarkibiga dispersion muxit qovushqoqligini oshiradigan modda qo’shilsa,bu modda yuza faol modda bo’lmasa ham, gidrofilli moddalar bilan tayyorlangan mikstura-suspenziyalar turg’unligi ancha yuqori bo’ladi. Masalan: bunday miksturalarga shakar va meva sharbatlaridan qo’shish tavsiya etiladi. Bunda dori modda oz miqdordagi sharbat bilan ezilib, hosil bo’lgan massani qolgan sharbat bilan, keyin suv bilan eziladi.

SHarbatlar miksturaning qovushqoqligini oshiradi, buning natijasida dori moddalarning osilmadagi zarrachalarining cho’kmaga tushish tezligi kamayadi va to’gri dozalarga bo’linadi.