Nazarova Zamira Adashovna O‘zbek tili darslarida interfaol usullardan foydalanish

Mustaqil so’z turkumlari





Fe’l

Ravish



Ot



Olmosh



Son

Sifat



Ot

Fe’l

Ish + la ishlamoq

Suv + sa suvsamoq

Gap + ir gapir

Kuch + ay kuchaydi

Ishla- работай

Gulla- цвети

Do‘stlash- дружи

Gapir- говори.

Fe’llar otdan ham yasaladi. Yuqorida berilgan so‘zlarga qo‘shimchalar qo‘shish orqali ish-harakatni bildiruvchi so‘zlar yasaldi.

Insonlar bilan do‘stlash.

O‘qituvchi mazmunli gapirdi.

V.Yangi mavzuni mustakamlash.

a) 1- guruh tarqatma kartochkalardagi topshiriqlarni bajaradi.

2- guruh “Tezkor savollar”ga javob beradi:

-Mustaqil so‘z turkumlari nechta?

-Ot nimani bildiradi?

-Fe’l nimani bildiradi?

-Qanday vositalar orqali otdan fe’l yasash mumkin?

-Gulla, hur O’zbekiston !Ushbu gapda fe’l qaysi so‘zdan yasalgan?

b) 1- guruh “Mozaika” usulida maqolni bir butun qilib yozadi( Bulbul, chamanni, odam, Vatanni, sevar)

2-guruh otdan yasalgan fe’llarni aniqlab, Klaster tuzadi.

s) Test sinovi. Kompyuterda 1- guruh test yechguncha, 2- guruh doskaga otlarga misollar yozadi.

2- guruh test yechguncha, 1- guruh “ Bilardim, bilishni istardim, bildim” nomli tablitsani birgalikda to‘ldiradi.

VI. O‘quvchilar bilimini baholash.

“Bilimlar daraxti”da qizil olmalar qaysi guruhda ko‘p bo’lsa, o‘sha guruh g‘olib hisoblanadi. Barcha o‘quvchilar baholanadilar va rag‘batlanadilar.G‘olib guruhga “Bilimdon” ko‘krak nishoni beriladi.

VII. Uyga vazifa berish.

Otdan yasalgan fe’llar ishtirokida 6ta gap tuzish.

6-sinf

Mavzu: O‘tgan zamon davom fe’li

Maqsad:

ta’limiy- o‘quvchilarga o‘tgan zamon davom fe’li haqida ma’lumotlar berish;

tarbiyaviy: o‘quvchilarni buyuk astranomga hurmat ruhida tarbiyalash;

rivojlantiruvchi: o‘quvchilarning og‘zaki nutq ko‘nilmalarini rivojlantirsh.

Darsning turi: shakllantiruvchi.

Darsda qo’‘laniladidan uslublar: “ Klaster”, “Aqliy hujum”, ,,T-chizmasi”, “Tanlab ol”, “BBB”, “Zanjir”, Test sinovi.

Darsda qo‘llaniladigan jihozlar: kompyuter, videoproyektor, magnit doska, tarqatma materiallar, “Bilimlar daraxti”, test savollari, vatman qog‘ozlar

Dars rejasi:

T/r.	Dars bosqichlari.	Ajratilgan vaqt.
1.	Tashkily qism.	2 daqiqa.
2.	Ma’naviyat daqiqalari.	5 daqiqa.
3.	Uy vazifasini so‘rash.	5 daqiqa.
4.	Yangi mavzuni tushuntirish.	10 daqiqa.
5.	Yangi mavzuni mustahkamlsh.	20 daqiqa.
6	O‘quvchilar bilimini baholash.	2 daqiqa.
7.	Uyga vazifa.	1 daqiqa.

Darsning borishi.

I.Tashkiliy qism.

O‘quvchilarning davomatini aniqlash va dars rejasi bilan ularni tanishtirish. Sinf ikki xil mevalarni tanlash asosida ikki guruhga bo‘linadi.

II. Ma’naviyat daqiqalari.

“Buyuk siymolar” mavzusida suhbat. Har ikki guruhga 3tadan savol beriladi:

-O‘zbekiston qadimda nima deb nomlangan?

-Butun jahonga tanilgan o‘zbek olimlaridan kimlarni bilasiz?

-Ular qadimda qanday atalgan?

-Markazlashgan davlat tuzgan sohibqiron kim?

-Amir Temurning nabirasi kim?

-Mirzo Ulug‘bek qanday ishlar qilgan?

O‘quvchilarning javoblari eshitilgach, o‘qituvchi slaydlarni ekranda namoyish etadi va sharhlaydi.

III.Uy vazifasini so‘rash.

Yaqin va uzoq o‘tgan zamon davom fe’li mavzusida test sinovi. Test savollari monitorda namoyish etiladi.

1.Yaqin o‘tgan zamon fe’li qaysi qo‘shimcha bilan yasaladi?

A)-moqda B)-yapti C)-di D)-gan.

2.U kitob o‘qidi. Qapdagi fe’l qaysi zamonda?

A)hozirgi B)kelasi C)yaqin o’‘gan zamonda D)-uzoq o‘tgan zamonda.

3.-gan qo‘shimchasi qaysi zamon fe’lini yasaydi?

A)hozirgi zamon B)kelasi zamon C)yaqin o‘tgan zamon D)uzoq o‘tgan zamon.

4.Uzoq o‘tgan zamon fe’li qatnashgan gapni aniqlang.

A)Men 6-sinfda o‘‘iyapman. B)Zamira bu kitobni o’qigan edi. C)Ertaga majlis bo‘ladi. D)Zarifa she’rni ifodali o’‘idi.

5.”Yangi kun” ma’nosini bildirgan bayram –

A) Navro’z B) Mehrjon C) Hosil bayrami D) Yangi yil.

O‘qituvchi to‘g‘ri javoblarni o‘‘iydi, o’quvchilar esa ularni belgilaydilar.

IV.Yangi mavzuni tushuntirish.

Lug‘at ustida ishlash

taassurot- впечатление

hukmdor- повелитель

ilmmarkazi- научный цент

koinot- вселенная

aylantirmoq- превратить

“Buyukastranom” matnibilantanishish.

O‘quvchilar “BBB’ metodi sxemasini to‘ldiradilar. Ular Mirzo Ulug‘bek haqida bilgan, bilmagan, bilishni istaganlarini yozadilar.O‘qituvchi ularning aytganlarini umumlashtirib, qo‘shincha ma’lumotlarni beradi.

Grammatika – O‘tgan zamon davom fe’li

Mavzu “Klaster” metodi asosida bayon etiladi.Bunda o‘quvchilar o‘z fikr-mulohazalarini bildiradilar.

O‘tgan zamon davom

fe’li

li





-r (-ar) +edi

Davomiylik



Takroriylik

O‘tgan zamon davom fe’li harakatning o‘tgan zamonda davom etgani yoki bir necha bor takror sodir bo‘lganini bildiradi va fe’llarga -r (-ar) qo‘shimchasi hamda edi to’‘iqsiz fe’lini qo‘shish bilan hosil bo‘ladi. Ular quyidagicha tuslanadi:

Birlik Ko’plik

I.yozar edim yozar edik

II.yozar eding yozar edingiz

III.yozar edi yozar edilar.

Mirzo Ulug‘bek bolaligida yulduzlarni kuzatishni yoqtirar edi.

Men bobomni kop eslar edim.

Uzoqda bir necha odamning gavdasiko‘rinardi.

V. Yangi mavzuni mustahkamlash.

a) Matn o‘quvchilar tomonidan “Zanjir” usulida o‘qiladi.Ajratib ko‘rsatilgan so’zlarga savollar beriladi, qanday ma’noni anglatgani izohlab beriladi.

b) 1- guruh matn yuzasidan 5 ta savol tuzadi va ularga javob beradi.

2- guruh 2-mashqni bajaradi. Berilgan fe’llarni o‘tgan zamon davom fe’li shaklida yozadilar( kuzatmoq- kuzatar edi)

s) 1- guruh 3-mashqni bajaradi. Nuqtalar o‘rniga mos fe’llarni qo‘yib gaplarni ko‘chiradilar.

2-guruh a’zolari “Bilim sandig’i” ichidan o‘tgan zamon davom fe’llarini topadilar va ular ishtirokida gap tuzadilar.

d)Test sinovi (kompyuterda bajariladi)

1. 
   guruh test savollariga javob berguncha, 2- guruh T-chizmasini mavzuga oid to‘ldiradi.
   

Uzoq o‘tgan zamon fe’li O‘tgan zamon davom fe’li

-gan,-gan edi -r(-ar) + edi

ancha oldin sodir o’tgan zamonda davom

bo‘lgan harakat; etgan harakat;

-magan, -gan+emas takror sodir bo‘lgan

harakat;

-mas +edi

Guruh a’zolari yozganlarini sharhlab beradilar.
2-guruh test bajarguncha, 1- guruh “Zanjir” usulida “Buyuk astronom” matnini so‘zlab beradilar.

Test savollari:

1.Ulug‘bek nechta yulduzni o‘rgangan?

A)1017taB) 1025ta C)1018ta D)1020ta.

2. Mirzo Ulug‘bek qayerda rasadxona qurdirdi?

A) Samarqandda B) Buxoroda C) Xibada D) Toshkentda.

3. Yozmoq fe’lining o‘tgan zamon davom fe’li shaklini toping.

A) yozdi B) yozyapti C) yozgan edi D) yozardi.

4.O‘tgan zamog davom fe’lining bo‘lishsiz shakli bor gapni aniqlang.

A) Aziza Samarqandga borgan edi. B) U bizning uyimizga kelmas edi.

C) Biz o‘qituvchimizni hurmat qilar edik. D) Salima Buxoroga ketdi.

5. O‘tgan zamon davom fe’lini hosil qiluvchi qo‘shimchani toping.

A) –di B)-gan C)-ar edi.

VI.O‘quvchilar bilimini baholash

Darsda faol qatnashgan guruh a’zolari baholanadilar va qo‘yilgan baholar ularga izohlab beriladi.

VII. Uyga vazifa.

4-mashq, Mirzo Ulug‘bek haqida matn tuzish.
9- sinf