Nazarov nuriddin baxronovich sportchilarnig individual psexologik xususiyatlarini

harakteralogik 

xususiyatlariga 

muayyan 

talablar 

qo’yadi 

va 

ularning 

hamkorlikdagi  say-harakati  tufayli  professional  qobiliyat  shakillanishiga  sharoit 

yaratadi». Avvalo professional sport faoliyatida qobiliyatlarini o’rganish kelajakda 

shakillanishi, ma’lum bo’lgan maqsadga qaratilgan bo’lishi zarur. 

Sportchilarning  professional  qobiliyatlari  o’quvchi  –  murabbiy  jamoasi  va 

barcha  ta’lim  tarbiyaviy  ish  tizmi  tomonidan  sport  faoliyatida  hamda  tarbiya 

tizimini birinchi kunidan boshlangani ma’quldir. 

Sportchilarda  qobiliyatlarning  shakillanishiga  sportchi  o’quv  predmetlariga 

va  sport  jixozlariga  qiziqishi,  o’quv  sport  mashg’ulot  jarayonlarini  samarali  

tashkil  etilganligi  yangi  sport  jixozlari  va  o’quv  qo’llanmalari  bilan  

ta’minlanganligi  nazariy  va  sport  mashg’ulotlarining  samarali  bo’lishi  sportchida 

qobiliyatni shakillantirishida katta yordam beradi. 

Murabbiy sportchini sportga qanchalik ko’p qiziqtira olsa, unda sportchining 

professional  qobiliyatlarini  shakillantirish  shunchali  oson  bo’ladi.  Shuningdek 

sportchilarning  qiziqishini  o’stirishda  ularni  maxsus  «Innaviatson» (yangi) 

pedagogik  va  sport  texnikalari,  texnologiyalaridan  unumli  foydalanib  sport 

mashg’ulotida  olgan  dastlabki  ta’surotlari  ham  ayniqsa  katta  yordam beradi 

sportchi  sport  bilan  shug’ullangan  kunidan  boshlab,  birinchi  tasurotlar  doimo 

xotirada  uzoq  saqlanadigan  bo’ladi.  Sportchi  sport  musobaqasida  erishgan 

muvoffaqiyatari, har qaysi sportchini ayniqsa o’zi sevgan sport turiga  qiziqishini 

oshiradi  yoshlarni,  o’smirlarni  yigit  va  qizlarni  ruxlantiradi.  Sport  faoliyatidagi  

jismoniy va ruxiy intilish o’z kuchi, hamda  qobiliyatlariga ishonch hosil qiladilar, 

sportchilarning  tanlagan  sport  turiga  faollik  va  intiluvchanlik,  ijodkorlikni 

uyg’otadi. 

Shuning 

uchun 

murabbiylar 

sportchilarning 

qobiliyatlarini  

rivojlantirishga  ijobiy  ta’sir  eto’vchi,  sportchilarning  qiziqishlarini,  yutuqlarini  

rag’batlantirish  va  intizomllik,  faollik,  mustaqillikni  tarbiyalashda  sportchilarni 

---

20 

 

sport  mashg’uloti  bilan  shug’ullantirish  kerakki,  bunda  har  bir  sportchining 

muvoffaqiyati hamma narslaradan ustun tursin. 

Professor  E.G’oziyevning  ta’rifiga  ko’ra  psixologiyada  professional 

qobiliyatlar individual psixologik xususiyatlar sifatida farqlanadi va buning asosida 

bir sportchining boshqasidan yaxshi deb tafovudlanadigan xslat fazilatlari yotadi. 

Shuning  uchun  har  bir  sportchidan  bir  xil  sport  natijasini  va  bir  xil  sifat 

natijasini kutish mumkin emas. Chunki sportchilar o’z qobiliyatlari va professional 

sifatlari  bo’yicha  bir  –biridan  muayyan  darajada  farq  qiladilar.  Binobarin 

sportchilar o’rtasida farqlar sifat va miqdor jixatdan bir talay bo’lishi mumki. 

Professional  qobiliyatlarning  sifat  tasnifi  sportchining  qaysi  individual 

psixologik xususiyatlarini faol muvoffaqiyatining majburiy sharti tariqasida xizmat 

qilishini  anglatadi.  Ularning  miqdori  tavsifi  esa  sport  faoliyatiga  qo’yiladigan 

talablarni sportchi tomonidan qay darajada bajarish imkoni mavjudligini bildiradi. 

Ya’nyi  sportchi  professional  jixatdan  boshqa  sportchilarga  qaraganda  amaliy  va 

nazariy  jixatdan  tajribali,  bilimdon,  imkoniyatlaridan  unumli  foydalana  olishni 

namoyon qiladi. 

Sportchilarda  professional  qobiliyat  xususiyatlarining  sifat  jixatidan  talqin 

qilinishi:  birinchidan,  maqsadga  turlicha  yo’llar  orqali  erishishga  imkon  beruvchi