Nazariy o‟quv mashg‟ulotining o‟qitish texnologiyasi

O‟zbekiston  Respublikasining  barcha  yerlari  qaysi  maqsadda 
foydalanishiga qarab quyidagilarga bo‟linadi: 

 
qishloq xo‘jalik yerlari; 

 
aholi  punktlarining  yerlari  (shaharlar,shahar  posyolkalari  va  qishloq 
aholi punktlari yerlari): 

 
sanoat, transport, aloqa, mudofaa yerlari va boshqa yerlar; 

 
tabiatni  muhofaza  qilish,  sog‘lomlashtirish,  rekreatsion  va  tarix-
madaniyat maqsadlariga mo‘ljallangan yerlar; 

 
o‘rmon fondi yerlari; 

 
zahira yerlari. 
1993  yil  7  mayda  ―Alohida  muhofaza  etiladigan  tabiiy  hududlar 
to‘g‘risida‖  qonun  qabul  qilingan.  Ushbu  qonun  hozirgi  va  kelajak  avlod 
manfaatlarini  ko‘zlab  noyob  hamda  ekologik,  iqtisodiy,  ilmiy,  madaniy, 
sanitariya-sog‘lomlashtirish, estetik nuqtai nazardan milliy boylik va umumhalq 
mulki  bo‘lmish  qimmatli  tabiiy  majmuilarni  muhofaza  etishning  umumiy, 
huquqiy, ekologik, iqtisodiy va tashkiliy asoslarini belgilab beradi.  
Alohida  muhofaza  qilinadigan  tabiiy  hududlar  to‘g‘risidagi  O‘zbekiston 
Respublikasi 
qonunining 
vazifasi 
noyob 
tabiiy 
majmuilarni, 
tabiat 
yodgorliklarini,  o‘simliklar  va  hayvonlarning  irsiy  fondini  saqlab  qolishdan, 
tabiiy  jarayonlarni  o‘rganishdan  hamda  tabiiy  muhitni  kuzatish  va  tadqiq  etish 
majmuida  aholini  ekologiya  bobida  tarbiyalashdan,  tabiatni  muhofaza  qilish 
ahamiyatiga molik hududlardan xo‘jalik maqsadida foydalanishni cheklanishdan 
iboratdir. 
Alohida  muhofaza  etiladigan  tabiiy  hududlar-bu  yerlar  va  suv  kengliklari 
(akvatoriylar)  ning  ustivor  ekologik,  ilmiy,  madaniy,  estetik,  sanitariya-
sog‘lomlashtirish ahamiyatiga molik qismlardir. 
Ekologiya  qonunchiligini  buzganlik  uchun  yuklatiladigan  fuqaroviy-
huquqiy  javobgarlik  huquqbuzar  zimmasiga  jabrlangan  tomon  ko‘rgan  zararni 
natura  shaklida  yoki  pul  shaklida  qoplash  majburiyatining  yuklatilishidan 
iboratdir.  Bu  zarar  atrof  tabiiy  muhitni  muhofaza  qilish  bo‘yicha  huquqiy 
talablarning buzilishi natijasida yuzaga keladi. 

---

1992  yil  9  dekabrda  qabul  qilingan  ―Tabiatni  muhofaza  qilish 
to‘g‘risida‖gi O‘zbekiston Respublikasi qonunining 49-moddasiga binoan atrof-
muhitga, odamlar salomatligiga va davlatga atrof-muhit muhofazasi to‘g‘risidagi 
qonunchilikni  buzish  oqibatida  zarar  yetkazilgan  yuridik  va  jismoniy  shaxslar 
zararni  qoplashlari  shart.  Bu  modda  Fuqarolik  kodeksining  985-moddasida 
nazarda tutilgan zararni qoplash to‘g‘risidagi umumiy qoidalarni nazarda tutadi. 
Tabiiy  resurslarga  ziyon  yetkazilishi  natijasida  tiklab  bo‘lmas  oqibatlar 
yohud zarar yetkazuvchining kuchi bilan bartaraf etib bo‘lmaydigan o‘zgarishlar 
yuzaga  keladi.  SHu  sababdan  ko‘pgina  hollarda  yetkazilgan  zararni  naturada 
qoplashning  iloji  bo‘lmaydi.  Bunday  hollarda  zararning  puldagi  ekvivalentini, 
ya‘ni qilingan ortiqcha harajatlarni qoplashning asosiy usuli hisoblanadi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---