Nazariy mexanika

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Tekis parallel harakatdagi qattiq jismning kinetik energiyasi

№ 188

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Sistema kinetik energiyasining o’zgarishi haqidagi teorema

Sistema kinetik energiyasining o’zgarishi, sistemaga qo’yilgan kuchlarni ko’chishda bajargan ishlarining yig’indisiga teng bo’ladi

kuch va ko’chishga teng bo’ladi

og’irlik kuchiga teng bo’ladi

kuchlar to’plamiga teng bo’ladi

№ 189

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Moddiy nuqta uchun Dalambеr printsipi

№ 190

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Material nuqta

o’lchamga ega emas, lekin geometrik nuqtaga nisbatan jism massasiga teng bo’lgan massaga ega bo’ladi

Har qanday ta’sir natijasida ham material nuqtalar orasidagi masofa doimo o’zgarmasdan qoladi

Harakatning umumiy qonunlari yoki o’zaro ta’sir yordamida bir-biriga bog’langan material nuqtalar yoki qattiq jismlar to’plami

Moddiy jismlarning bir-biriga nisbatan

№ 191

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Absolyut qattiq jism (AQT)

Har qanday ta’sir natijasida ham material nuqtalar orasidagi masofa doimo o’zgarmasdan qoladi

o’lchamga ega emas, lekin geometrik nuqtaga nisbatan jism massasiga teng bo’lgan massaga ega bo’ladi

Harakatning umumiy qonunlari yoki o’zaro ta’sir yordamida bir-biriga bog’langan material nuqtalar yoki qattiq jismlar to’plami

Moddiy jismlarning bir-biriga nisbatan

№ 192

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Mexanika Sistema

Harakatning umumiy qonunlari yoki o’zaro ta’sir yordamida bir-biriga bog’langan material nuqtalar yoki qattiq jismlar to’plami

Moddiy jismlarning bir-biriga nisbatan

Har qanday ta’sir natijasida ham material nuqtalar orasidagi masofa doimo o’zgarmasdan qoladi

o’lchamga ega emas, lekin geometrik nuqtaga nisbatan jism massasiga teng bo’lgan massaga ega bo’ladi

№ 193

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Teng ta’sir etuvchi

Kuchlar sistemasiga ekvivalent bo’lgan kuch bo’lib, (obyekt) jismning kinematik holatini o’zgartirmaydi

Qaralayotgan obyektga qo’yilgan kuchlar to’plami

Teng yoki o’zgarmas parametrlar bilan harakat holati.

Berilgan kuchlar sistemasiga teng kuchli bo’lib, obyekt jismning kinematik holatini o’zgartirmaydi

№ 194

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Ekvivalent kuchlar sistemasi

Berilgan kuchlar sistemasiga teng kuchli bo’lib, obyekt jismning kinematik holatini o’zgartirmaydi

Kuchlar sistemasiga ekvivalent bo’lgan kuch bo’lib, (obyekt) jismning kinematik holatini o’zgartirmaydi

Qaralayotgan obyektga qo’yilgan kuchlar to’plami

Teng yoki o’zgarmas parametrlar bilan harakat holati.

№ 195

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Erkin jism….

Jismning erkin ko’chishi, hech qanday boshqa jism bilan chegaralanmaydi (jism fazoda ixtiyoriy teng harakatlana oladi)

Uning harakati boshqa jismlar bilan chegaralangan bo’ladi. (Jismning harakati yoki holati biror sabab bilan cheklangan bo’ladi)

Jismning harakati va holatini cheklovchi sabab

Bog’lanishning jismga ko’rsatadigan ta’sirini almashtuvchi kuch.

№ 196

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Bog’lanishdagi jism

Uning harakati boshqa jismlar bilan chegaralangan bo’ladi.

Jismning erkin ko’chishi, hech qanday boshqa jism bilan chegaralanmaydi (jism fazoda ixtiyoriy teng harakatlana oladi) Jismning harakati va holatini cheklovchi sabab.

Bog’lanishning jismga ko’rsatadigan ta’sirini almashtuvchi kuch.

№ 197

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Bog’lanish

Jismning harakati va holatini cheklovchi sabab

Bog’lanishning jismga ko’rsatadigan ta’sirini almashtuvchi kuch.

Uning harakati boshqa jismlar bilan chegaralangan bo’ladi. (Jismning harakati yoki holati biror sabab bilan cheklangan bo’ladi)

Jismning erkin ko’chishi, hech qanday boshqa jism bilan chegaralanmaydi (jism fazoda ixtiyoriy teng harakatlana oladi)

№ 199

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Bog’lanish reaksiyasi

Bog’lanishning jismga ko’rsatadigan ta’sirini almashtuvchi kuch.

Uning harakati boshqa jismlar bilan chegaralangan bo’ladi. (Jismning harakati yoki holati biror sabab bilan cheklangan bo’ladi)

Jismning harakati va holatini cheklovchi sabab

Jismning erkin ko’chishi, hech qanday boshqa jism bilan chegaralanmaydi (jism fazoda ixtiyoriy teng harakatlana oladi)

№ 200

Fan bobi – 2. Fan bo’limi – 2. Qiyinlik darajasi 3

Fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasi

Agar kuchlar bir tekislikda yotmasa va ularning ta’sir chiziqlari bir nuqtada kesishmasa bunday kuchlar sistemasi fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasi deyiladi.

Uning harakati boshqa jismlar bilan chegaralangan bo’ladi. (Jismning harakati yoki holati sistemasi fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasi deyiladi

Jismning harakati va holatini sistemasi fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasi deyiladi

Jismning erkin ko’chishi, hech qanday boshqa jism bilan chegaralanmaydi sistemasi fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasi deyiladi

Manbaa:

1. 
   Mirsaidov M.M. va boshqalar. «Nazariy mexanikaning qisqa kursi». O’quv qo’llanma, -T.: O’zbekiston. - 2008. - 266 bet
   

Jo’raev A., Tojiboev R.N. “Amaliy mexanika”, darslik, T.: "Fan va texnologiya" 2007- 397 bet.