Nazariy mexanika

fazoda ixtiyoriy joylashgan kuchlar sistemasining 
teng ta’sir etuvchisini O markazga nisbatan momenti berilgan kuchlardan 
shu markazga nisbatan olingan momentlarning geometrik yig’indisiga 
teng
. Ixtiyoriy keltirish markazi O dan qandaydir OZ o’qini o’tkazamiz nuqtaga 
nisbatan kuch momenti bilan undan o’tuvchi o’qqa nisbatan kuch momentlari 
orasidagi munosabatdan foydalanib va (6.23) vektorli tenglikni OZ o’qiga 
proyeksiyalab quyidagini olamiz: 
)
(
)
(
1
k
n
k
z
z
F
m
R
m



(6.24) 
Teng ta’sir etuvchini ixtiyoriy OZ o’qiga nisbatan momenti haqidagi Varin’on 
teoremasini (6.24) tenglik ifodalaydi. 
Кuchlar sistemasini teng ta’sir 
etuvchisini biror OZ o’qiga nisbatan momenti berilgan kuchlardan shu 
o’qqa nisbatan olingan kuch momentlarining algebraik yig’indisiga teng
. 
Umumiy holda 
0
M
,
0
0



R
va bosh vektor bilan bosh momenti o’zaro 
perpendikulyar bo’lmasa, u holda kuchlar sistemasi bosh vektor 
R

ga teng 
bo’lgan kuchga va bosh vektor perpendikulyar bo’lgan tekislikda yotuvchi 
qandaydir juftga keltiriladi. Juft va juftning ta’sir tekisligiga perpendikulyar 
bo’lgan kuchdan tashkil topgan sistema dinama deyiladi (84-shakl).

---

100 
84-shakl 
20-masala 
Tomonlari a bo’lgan to’g’riburchakli parallelepipedning uchlariga 
5
4
3
2
1
,
,
,
,
F
F
F
F
F
kuchlar qo’yilgan. Bosh vektor va bosh momentlar miqdor va 
yo’nalishlari aniqlansin. Berilgan kuchlar sistemasi bir teng ta’sir etuvchiga, yoki 
bir juft kuchga keltirish mumkinligi tekshirilsin (85-shakl).
85-shakl