Nazariy fizika kursi

j t !  
-   ~ r J ^ dS ■
 
(4-58)
I in  tenglamaning o ‘ng  tomoniga  Ostrogradskiy-Gauss teoremasini q o :l- 
Inymiz  va  integrallash  hajmi  ixtiyoriy  ekanligini  hisobga  olib
r)
 
4- 
M
 ^ 
r
+ ^ * UvtJSH> = ° 
(4-59)
tenglamani  hosil  qilamiz.  Belgilash  kiritamiz:
S  =   ~ [ E H \ .  
(4.60)
47Г
Bu  belgilashda  (4.59)  uzluksizlik  tenglamasi  ekanligi  yaqqol  ko'rinadi:
^ - -   +   divS   =   0 .  
(4.61)
dt, 
’
Zaryadning  saqlanish  qonuni  mavzusida  ta ’kidlaganimizdek  uzluk- 
м/lik  tenglamasi  saqlanish  qonunini  ifodalaydi.  Bu  yerda  Uo  -  saqla- 
nuvchi kattalikning zichligi -  elektromagnit maydon energiyasining zich- 
Iij'.i,  S -  saqlanuvchi  kattalik  oqimining  zichligi  -  elektromagnit  maydon 
energiyasi  oqimining  zichligi  b o !lib  Poynting  vektori  deyiladi.  Shunday 
qilib,  umumiy  holda
dU
=  
(4.62)
elektromagnit  maydon  energiyasining saqlanish  qonuni  bo'lib  quyidagi- 
rhn  l.a’riflanadi:  E lek tro m a g n it  m a y d o n   e n e rg iy a s in in g   o ‘z g a ri- 
h
I
ii
.  za ry a d la r  u stid a   bajarilgan  ish  bilan  k o ‘ri,layotga,n  h a jm n i 
<>'rub  turgan  sirtd a n   o 'ta y o tg a n   en erg iy a   oq im in in g   y i g ‘in d i- 
m
1
  п ч

---

Q  —  I  №  dV  sisteina  zaryadlari  ustida  vaqt  birligida  bajarilgan
ish,  E  =   j   S dS  sistemani  o ‘rab  turuvchi  yopiq  sirtdan  vaqt  birligida
oqib  chiqadigan  energiya  miqdori. 
Bu  qoidani  umumiy  ko‘rinislida 
ta’riflangan  energiyaning  saqlanish  qonuni  bilan  taqqoslasak,  energiya 
oqimi yangi  koiinishdagi  energiyani  nurlanish  energiyasi  ekanligini  ko‘- 
ramiz. 
Bu  masalani  ushbu  kitobning  8-  bobida  batafsil  muhokama 
qilamiz.
Nihoyat  elektromagnit  maydon  energiyasining  saqlanish  qonunini 
differensial  ko'rinishini  keltiramiz:
dU0 
-т-i 
n
=   - j E  -   div S  . 
(4.63)
Shunday  qilib,  elektromagnit  maydon  energivaga  ega  ekanligini  isbot- 
ladik.