Nazariy fizika kursi

a
  =   axi +  ayj   +  azk, 
(A.(>3)
bu  yerda  i,  j,  к  -   x,  y,  z  o'qlari  bo'ylab  yo'nalgan  birlik  vekt.orlar  (ortlar), 
nx,  ay ,  az  -  a
 vektorning mos ravishda x,  y,  z  o'qlarga bo'lgan  proeksialari.
Ikki vektorning skalyar  ko'paytmasi:
( ab)  =   ( ba)  =   ofccos(o, b )  =   axbx  +  ayby  +  nj>z  =   al> 
(A .64)
325

---

Ikki  vektorning  vektor  ko'paytmasi:
Ugbz'jj  ~b  (ci^Uy 
Uybx)k. 
( A .
6
»>)
Ikki  vektorning  vektor  ko‘paytmasining  moduli:
|[aft]|  =   a./)sin(a, 
b). 
( A .
66
)
Uch  vektorning  aralash  ko'paytmasi:
(a [6 c])  =   (b [c o ])  =   (c[a b ]). 
(A .67)
Uch  vektorning  vektor  ko'paytmasi:
[a[bc]]  =  
b( ac )   —  c ( ab) .  
( A .
68
)
Fazo  inversiyasida  ( r   —>  ( — r ) )   fazoviy  orientatsiyasi  o ‘zgarm aydigan 
vektorlar  qutb  vektor  deyiladi.
a ( r )   =   a( — r ) .
( A . 69)
Radius  vektor,  chiziqli  tezlik,  kuch,  impuls  va  elektr  maydon  kuchlanganligi 
qutb  vektorga  misol  bo'ladi.
-x
a)
13-rasm:
Fazo inversiasida fazoviy orientatsiyasi o ‘zgaradigan vektorlar 
aksial yoki 
psevdo  vektor  deyiladi.
a ( r )   =   — a ( — 
r ) .  
( A . 70)
Aksial  vektor,  odatda.  ikki  qutb  vektorlarning  vektor  ko!paytmasidan 
hosil  bo'ladi.  Bu  13-rasmda  ko‘rsatilgan 
( a  va  b  qutb  vektorlarning  vektor 
ko;paytmasidan  aksial  с  vektorning  hosil  b o ‘lishi  keltirilgan.  (
6
)  chizma  (a ) 
chizmaning  inversiyasi.).  Burchak  tezlik,  kuch  momenti  va  magnit  maydon 
kuchlanganligi  aksial  (psevdo)  vektorga  misol  bo'ladi.
.49 fi

---

Fazoning  har  bir  nuqtasida  aniqlangan  skalyar  funksiya  ^p(r)  nknlyni 
maydon  deyiladi.
Fazoning har  bir  nuqtasida aniqlangan vektor  funksiya
a ( r )   =   i ax ( r )   +  j  ay( r )   +   к  az( r ) 
(Л .7 1 )
vektor  maydon  deyiladi.
Vektor  (maydon)  ning  skalyar  argumenti  bo‘yicha  hosilasi:
d a ( x )  
d 
, 
,  . 
da(x) 
da0( x)
=   —
( o o ( z ) a ( x ) )   =   q
0
(x ) 
4
 
+  
a { x ) ---------- . 
(A .7 2 )
А .2  Maydonlar