Nazariy fizika kursi

H = H , + W
(8.1)
bunda 
f i 0-
operator aniq yechimga ega boigan ideallashtirilgan 
sistemaning Gamil'ton operatorini ifodalaydi, 
W
operator esa 
H 0
ga 
nisbatan kichik boigan qandaydir qo‘ shimcha operator b o iib uni
234

---

g ‘ alayonlanish operatori deyiladi. Ideallashtirilgan sistemada hisobga 
olinmagan Gamilton operatorining bu qismi tashqi maydonning 
potensial energiyasi sifatida ham ifodalanishi mumkin.
G ‘ alayonlanish nazariyasining asosiy maqsadi 
H 0
gamiltonian 
bilan ifodalangan g ‘ a!ayon ta’ sir qilmagan sistema uchun ma’ lum 
bo‘ lgan 
v l
to‘ lqin funksiayasi va 
E°n
energiya qiymatlari orqali 
g ‘ alayonlangan sistemani statsionar holatlarining xususiy funksiya va 
energiyalarini 
aniqlab 
berish 
hisoblanadi. 
Boshqacha 
aytganda 
g ‘ alayonlanish nazariyasi usullaridan foydalanish uchun ikkita shartni 
qabul qilish kerak:
1) G ‘ alayonlangan sistema uchun Shredinger tenglamasining
H ^ : = E Y „
(
8
.
2
)
yechimlari ma’ lum bo‘ lsin va aynish holatlari mavjud bo‘ lmasin.
2
) 
w
operatomi quyidagi ko‘ rinishda
W
= Aw 
(8.3)
ifodalash mumkin bo‘lsin, bunda A kichik o ‘ lchamsiz parametr.
Demak, (8.1) operatoming xususiy qiymatlari va 
xususiy 
funksiyalarini aniqlash masalasi
(t f
0
+ Aw)//" 
= E y /
(8.4)
tenglamaning yechimini topish masalasiga keltiriladi. (8.4) dagi 
izlanayotgan 
y (x )
funksiyani ma’ lum bo‘ lgan 
угЦх)
funksiyalar bo‘ yicha 
qatorga yoyiladi:
= 
( 8-5^ 
Bu holda barcha fla m in g to‘plami energetik, ya’ ni