Назарий механика ва машина ва механизмлар назарияси” kafedrasi

krivoship – qo’zg’almas o’q atrofida to’liq aylanuvchi zveno;

koromislо – qo’zg’almas o’q atrofida aylanma-tebranma harakat qiluvchi

zveno;

• 
  shatun – qo’zg’aluvchi zvenolar bilan birikib, tekis-parallel harakatlanuv-
  

chi zveno;

• 
  polzun-boshqa zvenoga nisbatan ilgarilanma harakat qiluvchi zveno;
  
• 
  kulisa-polzun qo’zg’aluvchan yo’naltiruvchi zvenosi;
  

Kinematik juftlar


Kinematik juft deb, ikki zvenoning o’zaro qo’zg’aluvchi bog’langan joyiga aytiladi.
Kinematik juftlar mashinalarning ishga yaroqligini ishonchli ishlashini ta’minlaydi, ular orqali kuchlar bir bo’g’indan ikkinchisiga uzatiladi.
Agar bog’lanishlar yuza yoki sirt orqali o’tsa, unga quyi kinematik juft, agar chiziq yoki nuqta orqali bog’lansa unga oliy kinematik juft deyiladi.
Kinematik juftning nisbiy harakatdagi erkinlik darajasi (qo’zg’aluvchanligi) soni H bilan, bir zvenoning ikkinchi zvenoga nisbatan harakatida vujudga keladigan bog’lanish (cheklash) shartlari sonini S bilan belgilasak, fazodagi erkin jism uchun erkinlik darajalari sonini oltiga tengligini inobatga olib, quyidagini yozamiz:
H = 6 - S
bunda S = 1, 2, 3, 4, 5 bo’lishi mumkin, chunki S=0 bo’lsa, jism fazodagi yoki S=6 jismlar birikmasiga aylanadi. Ya’ni 1 ≤ S ≤ 5 bo’ladi.
S ning qiymatiga ko’ra kinematik juftlar sinflarga bo’linadi, masalan: H=1, S=5-V sinf; H=2, S=4-IV sinf; H=3, S=3-III sinf; H=4, S=2-II sinf; va H=5, S=I –I sinf;
Kinematik juftlarni shartli belgilar bilan belgilanish misoli 1.1-jadvalda berilgan.
1.1-jadval
Kinematik juftlarning shartli belgilari