Navoiy viloyati pedagog xodimlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti kimyo va ekologiya kafedrasi

murakkab  moddalardir
.  
Tuzlar  haqidagi  bilimlar,  tushunchalar  o’quvchida  tuzlarning  nomi  – 
metall  bilan  kislota  qoldig’i    nomidan  kelib  chiqishi,  tuzlarning  formulalarni 
tuzishda  valentlik  tushunchasiga  katta  e`tibor  berilishi  uqtiriladi.  Shu  bilan  birga 
1)  tuzning  tarkibi  yonma-yon  yozilish,  2)  metall  va  kislota  qoldig’i  formulasi 
ustiga  ular  valentligini  yozish,  3)  metall  bilan  kislota  qoldig’ining  valentligini 
ifodalovchi  sonlarning  eng  kichik  umumiy  ko’paytmasini  topish,  4)  eng  kichik 
umumiy  ko’paytma  metallning  valentligini  ko’rsatuvchi  songa  bo’linib  olingan 

---

 
96 
 
hosila  indeks  tarzida  qo’yilishi  kabi  tushunchalar  misollar  yordamida  ilgari 
olingan tayanch bilimlar tadbiq etilgan holda shakllantiriladi.  
Tuzlar  tarkibida  metall,  nometall  elementlarning  mavjudligi  birikmalarning 
genetik uzviyligini  ko’rsatadi
.                                                                                                                                                                                                                                                                                      
 
        
Asoslar.  Metall  oksidlarining  suvga  munosabatini  tushunish  natijasida 
o’quvchida  ayrim  oksidlar  M:  Mis  oksidi,  temir  (III)-  oksidi  suvda  erimasligi, 
ayrim  oksidlar  M:  natriy  oksidi  suv  bilan  birikib  gidroksid  hosil  qilishi  bilimi 
shakllanadi.  U asosda o’quvchining gidroksidlar bilan tanishuvi boshlanadi. 
 
O’quvchi  suvning  kimyoviy  xossalarini  o’rganish  jarayonida  natriy 
metalining  suv  bilan  o’zaro  ta`siri,  yoki  sundirilmagan  ohakning  suv  bilan 
reaksiyaga kirishib asoslar hosil qilishini o’rganib oladi.  
Asoslar metallar bilan gidroksil gruppalardan tashkil topganligi negizida 
quyidagi ta`rif mohiyati ochib beriladi.