Usulning maqsadi: o‘quvchilarning o‘tilgan mavzu bo‘yicha bilimlarini mustahkamlashga, o‘z fikrlarini izchil ketma-ketlikda bayon eta olishga, o‘zlarini baholash va yakka ishlashga o‘rgatadi, o‘ziga bo‘lgan ishonchni orttiradi.
Usulning qo‘llanilishi: bu usul shoir va yozuvchilarning hayoti va ijodi o`rganiladidan turida dars boshlanishi yoki dars oxirida yoki o‘quv predmetining biron bir bo‘limi tugallanganda, o‘tilgan mavzularning o‘quvchilar tomonidan o‘zlashtirganlik darajasini baholash, takrorlash, mustahkamlash uchun mo‘ljallangan. Ushbu usulni mashg‘ulot jarayonining bir qismida tashkil etish mumkin.
Usulni amalga oshirish tartibi: Dars boshlangach, o`tilgan mavzu,ya’ni adiblarning hayoti va ijodini so`rash uchun jurnaldan bahosi kam bo`lgan 5-6 ta o`quvchi doskaga chiariladi. O‘quvchi soni o‘rganilayotgan adib haqidagi ma’lumotlarning hajmidan kelib chiqib belgilanadi. Adib haqida ma’lumot kam bo‘lsa 3 ta o‘quvchi, ma’lumot hajmi ko‘p bo‘lsa 5-6 ta o‘quvchi chiqariladi. Bu usulda ham har bir o`quvchi o`zi uchun harakat qiladi.
Usulning sharti shundan iboratki, adib haqidagi ma’lumotlar ketma-ketlikda, xronologik tarzda aytilishi kerak. Ya’ni birinchi tug‘ilgan yil va joyi, keyin o‘qishlari (maktab, oliygoh), keyin ish faoliyati, yozgan asarlari yiliga qarab ketma-ket bayon qilinadi. Bunda har bir o`quvchi bittadan ma’lumot aytadi. Ma’lumot aytishda ketma-ketlikka amal qilmagan o‘quvchi o‘yindan chiqadi. O‘yin shu tarzda adib haqidagi ma’lumotlar aytib bo‘lingunga qadar davom etadi. Oxirida qollgan o‘quvchilar g‘olib sanaladi.
Usulni baholash tartibi: 3-4 ta ma’lumot aytib chiqib ketsa “3” ball, 5-8 ta ma’lumot aytib chiqib ketsa “4” ball, oxirigacha borsa “5” ball.
Ma’lumotlar soni adib haqidagi ma’lumotlar hajmiga qarab kamayishi yoki ko‘paytirilishi mumkin. Buni o‘qituvchining o‘zi belgilaydi.
“Galma-gal ” o‘yiniga misollar
( Abdurauf Abdurahim o‘g‘li Fitrat hayoti va ijodini o‘rganish bo‘yicha)
11-sinf adabiyot darsligida Abdurauf Abdurahim o‘g‘li Fitrat haqida quyidagi ma’lumotlar berilgan:
Abdurauf Abdurahim o‘g‘li Fitrat 1886-yil Buxoro shahrida tug‘ildi. Dastlab eski maktabda, keyin Mirarab madrasasida, XX asr boshlarida Istanbulda tahsil oldi. U yerda ijod bilan jiddiy shug‘ullandi. O‘sha davrda «Munozara», «Hind sayyohi bayonoti» singari nasriy asarlari hamda «Sayha» («Chorlov») nomli she’riy to‘plami chop etildi. 1917-yil aprelidan 1918-yil martigacha Samarqandda bosilgan «Hurriyat» gazetasiga muharrirlik qildi. 1918-yil Fitrat Toshkentga keladi va asosan, adabiy, ilmiy-ma’rifiy ishlar bilan mashg‘ul bo‘ladi. 1921-yil Buxoroga taklif etiladi. Shu davrda Fitrat tashabbusi bilan 70 nafar turkistonlik iqtidorli yoshlar Germaniyaga o‘qishga yuboriladi.
Fitrat 1923–1924-yillarda Moskva va Leningradda yashadi, Sharq tillari institutida ishladi. U yerda turk, arab, fors tillari va adabiyotidan dars berdi. Leningrad dorilfununining professori bo‘ldi. Shu yillarda «Abulfayzxon», «Bedil», «Qiyomat», «Shaytonning tangriga isyoni» kabi asarlar yozdi. Fitrat maktab o‘quvchilari uchun «Adabiyot qoidalari» darsligini, tilshunos olim sifatida o‘zbek tilining qoidalari to‘g‘risida «Sarf», «Nahv» kitoblarini yozdi. Uning musiqashunoslik sohasiga doir «Shashmaqom», «O‘zbek klassik musiqasi ham uning tarixi», «Sharq musiqasi» kabi tadqiqotlari ham bor. 1937-yil asossiz ravishda «xalq dushmani» degan ayblov bilan qamoq qa olinib, 1938-yil 4-oktabrda Toshkent ning hozirgi Yunusobod tumani Bo‘zsuv qirg‘og‘ida otib tashlandi.
Mustaqillik davrida Abdurauf Fitrat ijodi keng ommaga qayta yetkazildi. Uning hayoti va ijodi to‘g‘risida ayrim ilmiy risolalar yozildi.
Adib haqida ma’lumot kam berilgani uchun 3 ta o‘quvchi “Galma-gal ” o‘yiniga chiqariladi. Ular darslikdagi ma’lumotlarni ketma-ketlikda aytishadi.o‘quvchi darslikdan tashqari yangi ma;lumot ham aytishi mumkin. Faqat ma’lumotlarning ketma-ketligiga amal qilishi lozim.
“Galma-gal ” o‘yini
Do'stlaringiz bilan baham: |