Nаvоiy kоn mеtаllurgiyа kоmbinаti

Mavzu: O’zgarmas tok elektr yuritmalarning tabiiy mexanik tavsifini qurish.
Ishning maqsadi: O’zgarmas tokli elektr yuritmalarning nominal ko’rsatgichlari bo’yicha tabiiy mexanik tavsifini qurishni o’rganish.

Ketma-ket qo’zg’atishli o’zgarmas tok yuritgichining tabiiy elektromexanik tavsifini qurish.

Tabiiy elektromexanik tavsif ma’lum rusumli yuritgichning pasportida keltirilgan ko’rsatgichlarning nominal miqdorlariga va universal tavsiflarga (4-rasm) asosan quriladi.

Bu ko’rsatgichlar:

- nominal quvvat kVt

- nominal kuchlanish V

- nominal tok A

- nominal aylanish tezligi

- yuritkich chulg’amlarining qarshiligi Om

Tabiiy elektromexanik tavsifning grafigi koordinatalar tizimining I kvadrantasida joylashtiriladi. Abtsissa o’qida tok I ning va ordinata o’qida aylanish tezligi n ning qiymatlari keltiriladi. Tabiiy tavsif grafigi eksponenta shaklidagi egri chiziq bo’ladi. Bu grafikni chizish uchun 1-jadval tuziladi va universal tavsifdan foydalanib to’ldiriladi.

1-jadval

I*	0,2	0,4	0,6	0,8	1	1,2	1,4	1,6	1,8	2	2,2	2,4	2,6
I,A
M, Hm

Universal tavsifdan foydalanib, I tokning, M momentning va n aylanish tezliklarining absolyut qiymatlari quyidagi tartibda topiladi.

Abtsissa o’qida keltirilgan tokning har bir nisbiy miqdorlaridan (I_*q0,2: 0,4: 0,6 va x.k) avval tokning absolyut mikdorlari ifoda orkali topiladi va jadvalga kiritiladi.

2-rasm.Ketma-ket qo’zg’atishli o’zgarmas tok yuritgichlari universal tavsifi.

Keyin M momentning va n aylanish tezligining grafiklarida tokning shu nisbiy qiymatlarining har biriga mos keluvchi nuqtalar va bu nuqtalardan ordinata o’qida keltirilgan moment M_*, aylanish tezligi n_* larning nisbiy qiymatlari aniqlanadi.

Momentning nominal qiymati M_n (2) ga asosan topiladi. Bularga asosan momentning absolyut miqdorlari MqM_n M_* va aylanish tezligining absolyut miqdorlari nqn_nn_* ifodalar orqali topilib jadvalga kiritiladi.

Jadvalda keltirilgan qiymatlardan foydalanib, koordinatalar tizimida va tavsiflar grafigi quriladi. (3-rasm).

Qurilgan grafiklar tahlil qilinib, yuritgichning xususiyatlari haqida xulosa qilinadi.

3-rasm. Ketma-ket qo’zg’atishli o’zgarmas tok yuritgichlarining tabiiy elektromaxanik va mexanik tavsifi
1-misol.Parallel qo’zg’atishli o’zgarmas tok dvigatelining tabiiy mexanik tavsifini qurish.

Dvigatel rusumi P – 72

P_n q 10 kVt nominal quvvati

U_n q 110 V nominal kuchlanish

I_n q 113 A nominal tok

n_n q 750 ayl.G’min nominal tezligi

R_ya q 0,0515 Om yakor qarshiligi
Birinchi nuqta koordinatalari:

va
Ikkinchi nuqta koordinatalari:

va

N
atijada tabiiy mexanik tavsif kuriladi.(4rasm)

4-rasm. P-72 parallel kuzgatishli uzgarmas tok yuritgichining kurilgan tabiiy mexanik tavsifi
2-misol.Ketma-ket qo’zg’atishli o’zgarmas tok dvigatelining tabiiy mexanik tavsifini qurish.

Dvigatel rusumi D – 32

P_n q 12 kVt nominal quvvati

U_n q 22 0 V nominal kuchlanish

I_n q 69 A nominal tok

n_n q 625 ayl.G’min nominal tezligi

R_dv. q 0,38 Om dvigatel qarshiligi
Universal mexanik tavsiflardan foydalanib jadval to’ldiriladi.

I*	0,2	0,4	0,6	0,8	1	1,2	1,4	1,6	1,8	2
I1, A	13,8	27,6	41,4	55,2	69	82,8	96,6	110,4	124,2	138
M, Nm	20,4	54,3	88,3	127,3	169,7	210,4	260	312,3	373,3	441,2
n, aylG’min	∞	1080	810	756	675	621	580,5	540	493	479

Jadvaldagi qiymatlar quydagi ifodalarga asosan aniqlanadi:

Tok I₁ q I_* ∙ I_n q 0,2 ∙ 69 q 13,8 A;

Moment M₁ q M_* ∙ M_n q 0,12 ∙ 169,7 q 20,4 Nm;

Tezlik n₁ q n_* ∙ n_n q ∞ ∙ 675 q ∞

;

I₂ q 0,4 ∙ 69 q 27,6 A; I₃ q 0,6 ∙ 69 q 41,4 A;

M₂ q 0,32 ∙ 169,7 q 54,3 Nm; M₃ q 0,52 ∙ 169,7 q 88,3 Nm;

n₂ q 1,6 ∙ 675 q 1080 ayl.G’min; n₃ q 1,3 ∙ 675 q 810 ayl.G’min;

I₄ q 0,8 ∙ 69 q 55,2 A; I₅ q 1∙ 69 q 69 A;

M₄ q 0,75 ∙ 169,7 q 127,3 Nm; M₅ q 1 ∙ 169,7 q 169,7Nm;

n₄ q 1,12 ∙ 675 q 756 ayl.G’min; n₅ q 1 ∙ 675 q 675 ayl.G’min;

I₆ q 1,2 ∙ 69 q 82,8 A; I₇ q 1,4 ∙ 69 q 96,6 A;

M₆ q 1,24 ∙ 169,7 q 210,4 Nm; M₇ q 1,53 ∙ 169,7 q 260 Nm;

n₆ q 0,92 ∙ 675 q 621 ayl.G’min; n₇ q 0,86 ∙ 675 q 580,5 ayl.G’min;

I₈ q 1,6 ∙ 69 q 110,4 A; I₉ q 1,8 ∙ 69 q 124,7 A;

M₈ q 1,84 ∙ 169,7 q 312,3 Nm; M₉ q 2,2 ∙ 169,7 q 373,3Nm;

N₈ q 0,8 ∙ 675 q 540 ayl.G’min; n₉ q 0,73 ∙ 675 q 493 ayl.G’min;

I₁₀ q 2 ∙ 69 q 138 A;

M₁₀ q 2,6 ∙ 169,7 q 441,2 Nm;

N₁₀ q 0,71 ∙ 675 q 479 ayl.G’min; Jadval natijasida tabiiy elektromexanik va mexanik tavsiflar quriladi.(5-rasm)

5-rasm. D-32 rusumli ketma-ket kuzgatishli uzgarmas tok yuritgichining kurilgan tabiiy elektrmexanik va mexanik tavsiflari.