Nаvоiy kоn mеtаllurgiyа kоmbinаti

AMALIY ISH №10

Mavzu: Sinxron mashinalarning ishlash printsipi bilan tanishish

Ishning maqsadi: Sinxron mashinalarning ishlash printsipi va qullanilish soxasi bilan tanishish.

Ishlash printsipi.

Sinxron generatorda asosiy magnit maydon (oqim F₀) ni hosil qilish uchun uning qo’zg’atish chulg’amiga o’zgarmas tok beriladi. Bu tok vaqt bo’yicha o’zgarmas va qutbiyligi (ishorasi) almashlanadigan, rotorga nisbatan qo’zg’almas bo’lgan magnit maydonni hosil qiladi. Rotor (induktor) birlamchi mexanizm yordamida aylantirilganda, uning magnit maydoni qo’zg’almas stator (yakor) chulg’amiga nisbatan aylanadi va unda elektromagnit induktsiya qonuniga asosan, o’zgaruvchan EYuK hosil qiladi.

Agarda stator pazlarida simmetrik (ya’ni fazalarining magnit o’qlari fazoda 120^el. ga siljigan bo’lib, fazalarining elektr qarshiliklari va o’ramlar soni bir xil) uch fazali chulg’am joylashtirilgan bo’lsa, bu chulg’amda moduli bo’yicha teng va vaqt bo’yicha 120^ el. ga siljigan EYuK larning sim-metrik sistemasi induktsiyalanadi (hosil bo’ladi). Faza chulg’amlarida induktsiyalanadigan EYuK larning chastotasi:

f₁ q pn G’ 60, (18.1)

bunda: r – chulg’amning juft qutblari soni; n – rotorning aylanish chastota- si,ayl.G’min.

Agar sinxron generatorning uch fazali yakor chulg’ami tashqi simmetrik yuklamaga ulansa, undan yakorning doiraviy aylanma magnit maydonini vujud-ga keltiruvchi simmetrik o’zgaruvchan toklar sistemasi o’tadi. Bu maydonning statorga nisbatan aylanish chastotasi

n₁ q 60 f₁ G’ p. (18.2)

Bunga (18.1) dan f₁ ning qiymatini qo’yib, n₁ q n ekanligini aniqlay-

miz. Demak, qo’zg’atish va yakor chulg’amlarining magnit maydonlari bir-biriga

nisbatan qo’zg’almas bo’lib, mashinaning natijaviy magnit maydonini hosil

qilar ekan.

SHu tariqa sinxron generatori mexanik energiyani elektr energiyaga ay-

lantiradi.