Navoiy kon metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti konchilik ishi fakultuti

NAVOIY KON METALLURGIYA KOMBINATI
NAVOIY DAVLAT KONCHILIK INSTITUTI
konchilik ishi FAKULTUTI

mmm

Mustaqil ish

Bajardi:
Qabul qildi:
NAVOIY 2021

Tok transformatorlari. Vazifasi. Aniqlilik darajasi. CHizmalarda belgilanishi. Transformator tokining yuki.
Reja:

1. 
   Tok transformatorlari. Vazifasi.
   
2. 
   Aniqlilik darajasi. CHizmalarda belgilanishi.
   
3. 
   Transformator tokining yuki.
   

Tok transformatorlari. Vazifasi.
Bunday transformatorlar katta qiymatli toklarni oddiy ampermetr bilan o‘lchash hamda vattmetr, energiya hisoblagich (schotchik) va fazometrlarning tok chulg‘amlarini ulash uchun ishlatiladi. Shu sababdan ularni tok transformatorlari deyiladi. Tok transfor­matorining birlamchi chulg‘ami kesim yuzasi katta bo‘lgan simdan yasalib, tarmoqqa ketma-ket ulanadi. Chulg‘amlardagi o'ramlar shunday tanlanadiki, bunda birlamchi chulg‘amning toki nominalga teng bo‘lganda, ikkilamchi zanjirdagi tok 5 A bo‘lsin. Tok transformatorlarining ish rejimi qisqa tutashuv rejimiga yaqin bo‘ladi va ular uchun toklar tenglamasi quyidagicha yoziladi:
= - =-(W₂/W₁)I₂ = I₂/k.
Tok transformatori normal ishlayotganda uning ikkilamchi chulg‘ami uzib qo‘yilmasligi kerak. Mabodo uzib qo‘yilsa, ikkilamchi chulg‘am toki I₂=0 bo‘lib, birlamchi chulg‘am toki o‘zining ilgarigi katta qiymatini o‘zgartirmaydi. Uning magnit oqimi esa ikkilamchi chulg‘amda katta EYK hosil qiladi. Bu magnit isroflarning oshib ketishiga, shunigdek tok transformatorining me’yordan ortiq qizib ketishiga olib keladi.
Tok transformatorini tarmoqdan uzishda dastlab uning ikkilamchi chulg‘ami shuntlanib, keyin o‘lchash asboblari ajratiladi.
Tok transformatoriarini 5 ta aniqlik klassiga bo'ladilan statsionar
(ko‘chmaydigan) turlari — 0,2; 0,5; 1; 3 va 10, laboratoriya tok transformatoriari esa — 0,01; 0,02; 0,05; 0,1 va 0,2. Bu keltirilgan raqamlar tokning nominal qiymatidagi tok xatoligidir.
Nominal kuchlanish U ≥ 220 kV bo'lganda tok transformatori kaskad
sxemasi bo‘yicha, ya’ni ikki pog'onali qilib bajariladi Bu rasmda ko‘rsatilgan kaskadli tok transformatorining har bitta pog‘onasini kuchlanishi 250/ kV bo‘lgan tok transformatori tashkil
etadi.B irinchi pog‘onadagi ikkilamchi chulg‘am ikkinchi pog‘onaning birlamchi chulg‘amini tok bilan ta’minlaydi. Yuqori kuchlanishda ikki
pog'onali tok transformatorining bir pog‘onaliga nisbatan tannarxining
taxminan 2 marta kamligi uning afzalligi b o ‘lsa, kaskad sxemada
chulg'amlar qarshiliklarining oshishi tufayli to k transformatori
xatoligining ko‘payishi esa uning kamchiligi h isoblanadi. Tok transformatori ni tarmoqqa ulashda uning qoplamasi va 2-chulg'amining
chiqish uchlaridan biri ycrga ulanadi. Tok transformator i normal ishlash
jarayonida, uning ikkilamchi chulg'ami uzib qo'yilmasligi kerak, aks
holda ikkilamchi chulg‘am toki 1,= 0 boMib, birlamchi chulg ' am toki I ;
esa o' zining ilgarigi katta qiymatini o'zgar ti rmay uning hosil qilgan magnit oqimi ikkilamchi chulg' amda katta EYK hosil qiladi. Bu esa magnit isroflarining oshib ketishi sababli tok t ransformatorining me'yorid aortiq qizib ketishiga olib keladi. Tok transformator i ni tarmoqdan uzishda, dastlab uning ikkilamchi chul g 'ami shunt qilinib, o'lchash asboblari ajratiladi

Tok transformatorlari (TA) o‘lchov asboblari va himoya apparatlarini yuqori kuchlanish zanjiridan izolyatsiya qilish uchun va himoya zanjirini tarmoqdagi tok bilan ta’minlash uchun qo‘llaniladi.

Tok transformatori nazorat qilinayotgan zanjirga xuddi ampermetr ulagandek, ketma-ket ulanadi. Ikkilamchi chulg‘amlariga ampermetr, o‘lchov asboblarining va himoya apparatlarining tok zanjirlari ulanadi.
Almashtirish sxemasi va vektor dia- grammada quyidagilar qabul qilingan: birlamchi tok I₁ va birlamchi chulg‘am W₁ qarshiligi ikkilamchi chulg‘am W₂ o‘ramlar soniga keltirilgan va bunda ikkilamchi chulg‘amdagi tokning vektori I₂ o‘zining haqiqiy yo‘nalishidan 180° ga burilgan
Tok transformatorlarining ishi magnitlovchi kuchning (M.K.) tenglamasi bilan xarakterlanadi. U tenglamaga asosan birlamchi va ikkilamchi chulg‘amlar hosil qilgan M.K.lar yig‘indisi asosiy magnit oqimi F_t hosil qilgan I_magW₁ ga teng.
_{I1 ∙}W_{1 +} I _{2 ∙}W₂ =I _{mag ∙}W₁
Magnitlovchi tok I_mag= 0 bo‘lganda, ikkilamchi tok I₂=I₁/n_t ga teng, bu yerda: n_T =W₂/W₁ – tok transformatori chulg‘amlarining soni nisbati bo‘yicha aniqlangan transformatsiya koeffitsiyenti.
Shunday qilib, magnitlovchi tok hisobga olinmaganda, tok transformatorlari ideal, xatosiz ishlaydi. Bunda uning ikkilamchi toki birlamchi tokining transformatsiya koeffitsiyenti nt bo‘linganiga teng va ikkilamchi tok birlamchi tokdan 180° ga faza bo‘yicha farq qiladi.
Haqiqiy magnitlovchi tok hech qachon nolga teng bo‘lmaydi. Buni hisobga olgan holda ikkilamchi tok quyidagicha topiladi:

1-rasm.