Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti

1.9.  O‗t o‗chirish texnikalari va birlamchi o‗t o‗chirish 
vositalarini saqlash 
        1.9.1.  O‗t  o‗chirish  avtomobillarini  isitiladigan,  elektr  ta‘minoti  va  telefon 
aloqasi  bor  bulgan,  pol  qismi  suv  utkazmaydigan  qattiq  qoplamli  bulgan, 
darvozalar  va  boshqa  moslama  hamda  uskunalari  mavjud  bo‗lgan  o‗t  o‗chirish 
binosida yoki maxsus bokslarda saqlanishi kerak.   
 
O‗t  o‗chirish  texnik  anjomlarini  o‗t  o‗chirish  avtomobillaridan  olish,  ulardan 
xo‗jalik  va boshqa ishlarda foydalanish taqiqlanadi.   

---

245 
 
 
1.9.2.  O‗t  o‗chirish  avtomobillari,  motopompalar  va  boshqa  o‗t  o‗chirishga 
moslashtirilgan  texnikalar  o‗t  o‗chirish  anjomlari  va    vositalari  hamda  yonilg‗i 
bilan  ta‘minlanishi,  ishchi  holatda  bulishi  kerak.    Texnikalarni  yong‗inlarni 
œchirishga  jalb  qilish  joylardagi  hokimliklar,  boshqa  œzini  œzi  boshqaruv 
organlari  tomonidan  tasdiqlagan  kuch  va  vositalarni  jalb  kilish  rejasiga  hamda 
texnikalarni  chiqarish jadvali  asosida amalga  oshiriladi. 
 
1.9.3.  Har  bir  motopompa,  o‗t  o‗chirishga  moslashtirilgan  va  qayta 
jihozlangan  texnikalarga  maxsus  tayyorgarlikdan  o‗tgan  haydovchi  biriktirilgan 
bo‗lishi  kerak.  Korxonalarda  o‗t  o‗chirish  motopompalarining  yong‗in  joyga  olib 
borish tartibi  ishlab chiqilgan  bo‗lishi kerak.  
 
1.9.4.  Xona  va  bino  inshootlar  2-ilovaga  mos  holda  birlamchi  o‗t  o‗chirish 
vositalari  bilan  ta‘minlanishi  kerak.  
 
Birlamchi  o‗t  o‗chirish  vositalari  ular  uchun  tuzilgan  pasport  qoidalari 
talablari  va    2-ilovada  bayon  qilingan  nizomga  mos  holda  saqlanadi.  Talab 
darajasidagi  sertifikati  bo‗lmagan  birlamchi  o‗t  o‗chirish  vositalaridan  foydalanish 
taqiqlanadi.   
 
1.9.5.  Birlamchi  o‗t  o‗chirish  anjomlaridan  belgilangan  maqsadlardan 
tashqari  boshqa maqsadlarda foydalanish taqiqlanadi.   
 
1.9.6.  Barcha  birlamchi  o‗t  o‗chirish  anjomlarini  tezkorlikda  oson  olish 
uchun ularga  borish yo‗llari  to‗sib qo‗yish taqiqlanadi.  
 
1.10.  YOng‗in vaqtidagi harakatlar tartibi 
       1.10.1.  Har  bir  fuqaro  yong‗in  yoki  yong‗in  alomatlarini,  tutun,  kuygan  hid, 
haroratning  ko‗tarilishi  va boshqa holatlarni sezganda quyidagilarni  bajarishi  shart:   
- telefon  aloqasi  orqali  darhol  yong‗in  xavfsizligi  xizmatlariga  xabar  berishlari 
va  xabarda  voqea  sodir  bo‗lgan  manzil,  yong‗in  chiqqan  joy  va  o‗z  ismi 
sharifini  aytishi  kerak;   
- iloji  boricha  insonlarni  qutqarish,  yong‗inni  o‗chirish  va  moddiy 
boyliklarning  saqlab qolish choralarini  ko‗rishi kerak.   
   
1.10.2.  YOng‗in  joyga  etib  kelgan  korxona  rahbari  yoki  boshqa  mansabdor 
shaxsning majburiyati: 
- yong‗in  haqidagi  xabarni  yong‗in  xavfsizligi  xizmatiga  telefon  orqali 
takroran  xabar  berib  tasdiqlashi  va  yuqori  lavozimdagi  rahbarlar, 
dispetcherlar,  maskan  bo‗yicha  javobgar  navbatchilarga  ma‘lum  qilishi 
kerak;  
- insonlar  hayoti  uchun  xavf  tug‗ilgan  taqdirda,  ularni  mavjud  kuch  va 
vositalari  yordamida qutqarish choralarini  ko‗rishi;   
- avtomatik  ravishda  yong‗inni  uchirish  moslamalarini,  yong‗in  haqida 
odamlarga  xabar  berish  va  tutundan  himoyalash  vositalarini  ishga 
tushganligini  tekshirishi; 
- xonalarda  yong‗in  tez  tarqalishi  va  tutunga  to‗lmasligi  uchun,  zarur 
bo‗lganda,  elektr  energiyasini  o‗chirish,  yong‗inga  qarshi  himoyalash 
moslamalaridan  tashqari,  yuklarni  tashishga  mo‗ljallangan  moslamalar, 
asbob-  uskunalarining  ish  faoliyatini  to‗xtatish,  xomashyo,  gaz,  bug‗  va suv 

---

246 
 
kommunikatsiyalarini  yopib  qo‗yish,  havo  almashtirish  tizimini  va  unga 
qo‗shni bo‗lgan xonalarni  ishini  to‗xtatish hamda boshqa choralarni ko‗rishi;   
- yong‗inni  o‗chirishga  qaratilgan  ishlardan  tashqari  binodagi  barcha  ishlarni 
to‗xtatish; 
- yong‗inni  o‗chirishda  qatnashayotgan  barcha  ishchi  va  xizmatchilarining 
xavfsizligini  ta‘minlashi; 
- yong‗in  o‗chirishda  qatnashayotganlarning  xavfsizlik  talablariga  rioya 
qilishini  ta‘minlashi;   
- yong‗in  o‗chirish  bilan bir vaqtning o‗zida insonlarning qutqarish va moddiy 
boyliklarni  himoyalashni  tashkilashtirishi;   
- ut  o‗chirish  bo‗linmalari  etib  kelgunga  qadar  korxonaning  o‗ziga  xosligini 
hisobga olgan holda yong‗inni  o‗chirishda umumiy  rahbarlik  qilishi;   
- ut  o‗chirish  bo‗linmalarini  kutib  olishni  va  yong‗in  sodir  bulgan  joyga qisqa 
yo‗l bilan  olib borishni tashkillashtirishi  kerak.  
1.10.3.  O‗t  o‗chirish  bo‗limi  etib  kelishi bilan korxona rahbari yoki javobgar 
shaxs yong‗inni o‗chirish rahbariga  quyidagilarni  xabar qilishi  kerak: 
- korxona  konstruksiya  va  texnologiyasining  alohida  mohiyatlari,  chegaradosh 
bino  va  qurilmalarda  saqlanayotgan  va  ishlatilayotgan  portlash  va  yong‗in 
xavfiga  ega modda hamda materiallar  tug‗risida; 
- yong‗inni 
tez 
va  muvaffaqiyatli  o‗chirishga  yordam  beradigan 
ma‘lumotlarni  berishi;  
- yong‗in  o‗chirish  va  tarqalishining  oldini  olish  uchun  kerak  bo‗lgan kuch va 
vositalarini  jalb qilish  chora-tadbirlarini  amalga  oshirishi  kerak.