Navoiy-kon metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti energo mexanika fakulteti

6.1.Misol. Uch smenada ishlaydigan zavodni elektr energiya bilan ta’minlovchi kuchlanishi 6 kV, uzunligi 8,2 km va ko‘ndalang kesim yuzasi 95 mm2 bo‘lgan uch fazali liniyani bir yil davomidagi aktiv energiyani isrofini aniqlang. Quvvat koeffitsienti 0,8; maksimal yuklanish 100 A; yillik elektr energiya isrofi 4980.103 kVt·s.


Echish Ma’lumotnomaga ko‘ra ko‘ndalang kesim yuzasi 95 mm2 bo‘lgan o‘tkazgichning qarshiligi: r0 = 0,33 Om/km. Liniyaning umumiy aktiv qarshiligi R = r0l = 0,33.8,2=2,7 Om. YUklamaning maskimal quvvati kVt.
Maksimumni ishlatish vaqti

Bunda:
Tmaks = 6000ch
cosφ = 0,8
isrof vaqti τ = 4750ch.
Elektr energiyasining isrofi
ΔW=3ImaksRτ10-3 = 3.1002 . 2,7. 4750 . 10-3 = 389 .103 kVt. CH.
O‘rta kvadrat tokni aniqlash

O‘rta kvadrat tokni aniqlash formulasidan foydalanib elektr energiyasini isrof formulasini quyidagicha yozish mumkin.

Aktiv elektr energiya isrofi:

Jadval.

№
	V	km	A	ch	%	ch
1	6	7	100	5000	0,8	8760
2	10	10	90	7000	0,95	8760
3	6	6	80	6000	0,81	8760
4	10	8	70	5500	0,82	8760
5	6	9	100	7500	0,83	8760
6	10	7,2	90	6500	0,84	8760
7	6	6,3	80	5000	0,85	8760
8	10	8,4	70	7000	0,86	8760
9	6	7,3	100	6000	0,87	8760
	10	8,5	90	5500	0,88	8760
	6	7,4	80	7500	0,89	8760
	10	9,3	70	6500	0,9	8760
	6	6,7	100	5000	0,91	8760
	10	8,1	90	7000	0,92	8760
	6	6,9	80	6000	0,93	8760
	10	9,4	70	5500	0,94	8760
	6	7,8	100	7500	0,8	8760
	10	6,8	90	6500	0,95	8760
	6	6,3	80	5000	0,81	8760
	10	7,1	70	7000	0,82	8760

6.2.Misol. Agar transformatorning o‘rtacha quvvat koeffitsienti 0,8 va maksimum ishlatish vaqti 3500 s bo‘lganda transformatorning maksimal yuklamasi 295 kVA. Kuchlanishi 10/0,4 kV bo‘lgan quvvati 400 kVAli transformatorni bir yillik elektr energiya isrofini aniqlang.
Echish Transformatorning katalog ma’lumotlari: misda isrof ΔRm.nom = 5,5 kVt, po‘latda isrof ΔRst = 1,08 kVt. Qisqa tutashish kuchlanishi Uk = 4,5%; salt ishlash toki ix.x = 2,1%.
Bunda:
Tmaks = 3500 s
cosφ = 0,8
isrof vaqti τ = 2300 s.

Transformatorda bir yillik aktiv elektr energiya isrofi

Bir yil davomida uzatiladigan elektr energiya miqdori
Wgod = Smaks cosφ Tmaks = 295 . 0,8 . 3500 = 826 . 103 kVt.s

Yillik aktiv elektr energiya isrofi

№	TP
	kVA	kV	kVA	ch
1	400	10/0,4	295	3500
2	400	6/0,4	180	3450
3	400	10/0,4	190	3430
4	400	6/0,4	185	3600
5	400	10/0,4	170	4000
6	400	6/0,4	195	3900
7	400	10/0,4	200	3950
8	400	6/0,4	350	3650
9	400	10/0,4	210	3550
	400	6/0,4	280	3700
	400	10/0,4	175	3750
	400	6/0,4	340	3800
	400	10/0,4	390	3850
	400	6/0,4	225	3580
	400	10/0,4	345	3790
	400	6/0,4	205	3400
	400	10/0,4	380	3450
	400	6/0,4	330	3680
	400	10/0,4	260	3470
	400	6/0,4	370	3910

AMALIY MASHG‘ULOT № 7


SANOAT KORXONALARINING ENERGETIK PASPORTI KURSATKICHLARINI HISOBLASH.


Ishning maqsadi: Reaktiv quvvat sex va korxona jamoa binosiga kompensatsiyalangandan keyingi quvvat aniqlash.

Reaktiv quvvat sex va korxona jamoa binosiga kompensatsiyalangandan keyingi quvvat aniqlansin. Agar korxona uchun talab qilingan quvvat Smax≥ 750 MVA va shu korxona jamoa binosi uchun (byudjet, nosanoat) bo‘lsa, kompensatsiyalovchi qurilma tanlansin va foydalanilgan energiyaga davlat energiya nazorati bilan abonent to‘lovi amalga oshirilsin .

Berilgan:
1.Rrdk=2300kVt	6.W1=1630 kVt soat
2.Rmax=2800kVt	7.W2=2785 kVt soat
3.cos=0.66	8.Ktt1=300/5
4.U1=10 kV	9.Ktn= 400/5
5.U2=0.38kV	10.Ktt2=10000/100

Topish kerak: S- ?, ∆S∑-?

1.Korxonaning hisobiy reaktiv quvvati

Q_rdk=R_rdktgφ=P_rdk tgφ=P rtg(arccosφ)=2300tg(arccos0.66)=2618.04 kVAr

2.Kompensator qurilmasining reaktiv quvvati

Q_ku=Pr(tgφ1-tgφ2)=2300(1.138-0.328)=1863.64 kVAr
tgφ2=0.33 –(0.29÷0.4)
Kompensatsiyalovchi qurilma topamiz Qku=300·6=1800 kVAr

3.Kompensatsiyadan keyingi reaktiv quvvat

Q_rpk=Qrdk-Qku= 2618.04-1800=818.04 kVAr

4.Kompensatsiyadan keyingi to‘la quvvat

Spk= = = 2441.45 kVA

5.Sex uchun bir yildagi elektr energiya sarfi

Wsex=W1´Ktt Ktn=1630 =9780000 kVt soat

6.Korxoona uchun bir yildagi elektr energiya sarfi

Wkor=W2´Ktt bosh=2785 =222800 kVt soat

7.Iste’mol qilingan elektr energiyaning moliyaviy xarajati

a)Sex uchun
Ssex=αPmax+βWsex=64100·2800+30.35·9780000 =476303000 so‘m
b)Korxona uchun
Skor=βWkor=38.05·222800 =8477540 so‘m

8.Sarf qilingan elektr energiyaning xarajati

∆S∑ =Ssex+Skor=466303000+8477540 =484780540 so‘m
Natijalar :
Spk=2441.145 kVA ∆S∑=484780540 so‘m


7.1. Masala.
U=0.38 kV kuchlanishli statik kondensator batareyalarining reaktiv
quvvatini kompensatsiyalash hisobiga elektr energiya tejalishi aniq-
lansin. Ma’lumki , sex BPP dan 2 ASB tipidagi 2 ta kabel bilan
quvvatlanadi .

Berilgan:	7. cosφ= 0.73
1.Srpk = 1380 kVA	8.Strdk= 2 TM-1600 kVA
2.Srdk = 2150 kVA	9.Strpk= 2 TM-1000 kVA
3.Un1 =6 kV	10.Tmax= 3000 soat
4.Un2 = 0.38 kV	11.Tvkl= 8100 soat
5.L =315 m
6.F=95 mm²

Topish kerak: ∆W = ? , ∆S = ?

1.Elektr energiyaning maksimal sarfi vaqti

τ=(0.124+ )8760=(0.124+ )·8760=3714.24 soat

2.Liniyadagi toklarni topamiz

a) kompensatsiyadan oldin
I= = =206.88 A
b) kompensatsiyadan keyin
I= = = 132.79 A

3.Liniyaning aktiv qarshiligi

R= = =0.104 Om
4.Kompensatsiyagacha liniyadagi elektr energiya isrofi
3·206.88 ·0.104·10 ·3714.24= 49883.84 kVt soat

5.Kompensatsiyadan keyingi liniyadagi elektr energiya isrofi

3·132.79 ·0.104·10 ·3714.24=20551.97 kVt soat

6.Transformator kattaliklari

2TM-1600/10 3.3 kVt =16.5 kVt
2TM-1000/10 =2.45 kVt =11 kVt

7.Kompensatsiyagacha transformatordagi elektr energiya isrofi

W=n P T + P ( ) =2·3.3·8100+ ·16.5·( ·3714.24 =67292.5 kVt soat

8.Kompensatsiyadan keyingi transformatordagi elektr energiya isrofi

P T + P ( ) =2·2.45·8100+ ·11·( ·3714.24 =49415.92 kVt soat

9.Liniya va transformatordagi mumiy elektr energiya isrofi

a)Kompensatsiyagacha
W = W + W =49883.84+67292.5=117176.34 kVt soat
b)Kompensatsiyadan keyin
W = W + W =20551.97+49415.92=69967.89 kVt soat

10.Kompensatsiya hisobiga tejalgan elektr energiya

∆W =∆W -∆W =117176.34-69967.89=47208.45 kVt soat
11.Tejalgan 1 kVt soat energiya tannarxi
β´= +β= +30.5=51.9 so‘m/kVt soat

12.Tejalgan elektr energiya narxi

∆W=∆β´∆W =51.9 47208.45=2450118.55 so‘m
Natijalar:
∆W=47208.45 kVt soat
∆S =2450118.55 so‘m


7.2. Masala.
Reaktiv quvvatni kompensatsiyalash hisobiga qo‘shimcha chegirmani aniqlash. Komplekt kondensator batareyalarini hisoblash va tanlash. Elektr energiya iqtisodini pul birligida aniqlash.

Berilgan:
R =1300 kVt	cosφ=0.63
Tmax=2400 soat	Pzayav max=1500 kVt
U1=0.38 kV

Topish kerak: Q= ? , S= ? , ∆W= ? , S= ? , ∆S= ?


Echish
1.Hisobiy reaktiv quvvatni aniqlash
Qrdk=Prdk·tgφ=1300·(arcos(0.63))=1602.5 kVAr

2.Kompensator qurilmasining reaktiv quvvati

Qku=Prdk·(tgφ1-tgφ2)=1300·(1.2232-0.328)=1176.09 kVAr

3.Kompensatsiyalovchi qurilma tanlaymiz

Qku=2·300+2·150=1200 kVAr

4.Kompensatsiyadan keyingi reaktiv quvvat

Qrpk=Qrdk-Qku=1602.5-1200=402.5 kVAr

5.Hisobiy to‘la quvvat

Srdk= = =2063.49 kVA

6.Kompensatsiyadan keyingi to‘la quvvat

Srpk= = =1360.88 kVA

7.To‘la quvvatlar farqi

∆S=Srdk-Srpk=2063.49-1360.88=702.605 kVA

8.Reaktiv quvvat kompensatsiyalash hisobiga tejalgan vositalarni hisoblash

H=0.3· ·100%=0.3· ·100%=22.46%

9.Yillik elektr energiya sarfi

W_god=P_max·T_max=P_rdk·T_max=1300 ·2400=3120000 kVt soat
10.Bir yilda iste’mol qilingan elektr energiya narxi
Sgod=α·Pzayav max+β·Wgod=64100·1500+30.35·3120000=190842000 so‘m

11.Yillik elektr energiya isrofi

∆W= = =700752 kVt soat

12.Tejalgan 1 kVt soat energiya tannarxi

so‘m/kVt soat

13.Tejalgan elektr energiya narxi

∆W=β´·∆W=158·700752= 110718816 so‘m