Navoiy davlat pedagogika instituti tarix fakulteti «davlat va huquq nazariyasi»

Davlat va huquq nazariyasining usuli-
deganda bu fan o’rganadigan predmetni ilmiy 
o’rganish yullariga aytiladi. Bu usullar davlat va huquqning mohiyati, vazifalari, funksiyalari va 
rivojlanishiga ilmiy bilish uchun hizmat qiladi. Bu fan o’z predmetini umumiy va hususiy usullar 
orkali o’rganadi.
Umumiy usul
bu falsafiy (dialektik va tarihiy materializm) qonunyatlariga asosan davlat va 
huquq masalarini o’rganishdir. Dialektikaning 3-ta asosiy qonuni bo’lib, ular harama - karshiliklar 
birligi va kurashi qonuni, mikdor o’zgarishlarning sifat o’zgarishlarga o’tishi va inkorni inkor hilish
qonuni ososida davlat va huquqning paydo bo’lish va rivojlanishi o’rganiladi.
Falsafiy usulga
asosan davlat va huquqni o’rganish- bu ijtimoy hodisa, bular boshqa ijtimoiy 
hodisalar inson bilan jamiyat hayotining ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy va mafkuraviy sharoitlari bilan 
bohlihdir. Bundan tashhari davlat va huquq doimo rivojlanishdadir. Jamiyat taraqqiyotining har bir 
yanti bosqichga kirishi - davlat va huquqning yangi bosqichidir. Bunda davlat va huquq mohiyatiga 
ko’ra eski bosqichning ijobiy tamonini sahlab, yangi tajribalarni tuplab ijtimoiy belgilari bilan o’z 
funktsiyasini bajaradi. Buning isboti uchun bir tamondan quldorlik va feodal davlat va huquqini, 
ikkinchi tamondan hozirgi kopilastik davlat va huquqni solishtirish mumkin.
Davlat va huquq nazariyasining umumiy usuli bilan bir katorda, uning hususiy ilmiy usullari ham 
mavjud. Bu usullarga quyidagilar kiradi. mantikiy usul, siyosiy usul, tarihiy usul, sotsiologik usul, 
sistemaliy usul,kiberneka va boshqa usullar.
Mantiqiy usul
- 
davlat va huquq masalalarini mantiq ilmining tafakkur va bilish 
qonuniyatlarining usul va vositalariga asosan o’rgatadi. Davlat va huquq masalalarini o’rganishda 
mantiqiy usuldan foydalanish bular haqidagi ilmiy hulosalar chiqarishga imkon beradi.
Qiyosiy usul
-
bu davlat va huquq hahidagi tushunchalar hodisalar o’zaro solishtirilib, ular 
o’rtasidagi o’hshashlik va farhlar anihlanadi. Bu usulning fanda va amaliyotda ahamiyati juda 
kattadir. 
Masalan davlat va huquqning har bir tipi (quldorlik, feodal, burjuaziya) avvalgisiga 
nisbatan ijobiydr.
Tarihiy usul
- 
davlat va huquq masalalari tarihiy rivojlanishning turli bosqichlarida 
o’rganiladi. Bunda kishilik jamiyatining turli davrlarida sodir bo’lgan vokealar, hodisalar, tarihiy 
manbalar qonunlar, alohida ishlar bo’yicha sud kororlari o’rganiladi.
S
otsialogik usul
- 
Davlat va huquq masalalarini o’rganishda alohida dalillar va faktlar asosida 
o’rganiladi. Bu usul alohida suroklar orkali o’rganishni, anketalar yordamida ma'lumotlar tuplash 
statistikadan foydalaniladi.
K
ibernitik usul
- 
Davlat va huquq sohasida ahborat berishda matematik - statistik usullarni 
qo’llaigan holda huquqiy statistika va ahboratlarni kompiterlar yordamida kayta ishlashda turli hil 
tehnika vositalaridan foydalinadi.