Navoiy Davlat Pedagogika Instituti Tabiiy fanlar fakulteti “Kimyo o‟qitish metodikasi” kafedrasi

Uning sinflashiga oid barcha fanlar 5 guruhga ajratiladi: 

 

1.  Til haqidagi ilm (7 bo„limdan iborat), 

2.  Mantiq va uning bo„laklari, 

3.  Matematika (arifmetika, geometriya, optika, astronomiya, musiqa, og„irliklar 

haqidagi ilm, mexanika), 

4.  Tabiatshunoslik va metafizika (ilohiyot) ilmi, 

5.  SHaharlar haqidagi fanlar.  

 

---

 

 

8 

Fanlarning  bu  sinflanishi  o„z  davrida  ilmiy  bilimlarni  tizimlashtirishning 

mukammal  shakli  bo„lib,  bilimlarning  keyingi  rivoji  uchun  katta  ahamiyatga  ega 

bo„ldi. SHu narsa diqqatga sazovorki, Forobiy tabiiy va ijtimoiy fanlarning vazifasini 

to„g„ri  tushuntirgan,  insonning  amaliy  faoliyati  uchun  tabiiy  fanlar  ahamiyatini 

ko„rsatgan.  

Forobiyning 

falsafiy 

qarashlari 

avvalambor 

Aristotel 

ta‟limotini 

neoplatonizmdan  tozalash,  sof  aristotelizmni  tiklash  va  ilmiy  yutuqlar  asosida 

rivojlantirish  edi.  Borliqning  kelib  chiqishi  haqida  Forobiyning  al-Istiqsot  ta‟limoti 

materialistik  mazmundan  iborat.  Bunga  ko„ra  mavjudot  4  unsur:  tuproq,  suv,  havo, 

olovdan  tashkil  topadi;  osmon  jismlari  ham  er  jismlari  ham  shu  unsurlarning 

birikuvidan  vujudga  keladi.  Moddiy  jismlarning  farq  qilishiga  sabab  ularning 

ibtidosidagi  unsurlarning  turlicha  bo„lishidir.  Masalan,  olov-issiqlik  sababi,  suv-

sovuqlik va namlik, tuproq-qattiqlik sababi va hokazo. 

 Forobiy  butun  mavjudotni  sabab  va  oqibat  munosabatlari  bilan  bog„langan  6 

darajaga  bo„ladi:  Olloh  (as-sabab  al-avval),  osmon  jismlari  (as-sabab  as-soniy),  aql 

(al-aql  al-faol),  jon  (an-nafs),  shakl  (as-surat),  materiya  (al-modda).  Bulardan  Olloh