Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o

Meridian va parallellarning shakli va 
xususiyatlariga qarab qanday proyeksiya 
ekanligini aniqlash mumkin. 
а
-silindrik, 
b
-
konusli, v-qutbiy azimutal, g-gorizontal 
azimutal, d-psevdosilindrik, 
е
-
psevdokonusli proyeksiyalar. 
 
 
 
 
 
 
 
а 
b 
v 
g 
d 
е 

---

sinfning tepasi shimol ekan degan tasavvur hosil bo`ladi.  
Kartani  o`quvchilarga  dastlab  tushuntirish  uchun  uni  shimol  va  janubga 
oriyentirlab  olish  kerak.  Buning  uchun  kartadan  oldin  o`quvchilarga  globusni 
ko`rsatib,  globus  Yer  sharining  kichraytirilgan  shakli  ekanini,  uning  shimoliy  va 
janubiy  qutblarini  ko`rsatib,  uni  yerga  yotqizib  qo`yib  shimolini-shimolga 
janubini-janubga  yo`naltirib  (ya’ni  shimol  va  janubni,  sharq  va  g`arbni) 
oriyentirlash  zarur,  shu  vaqtni  o`zida  yarim  sharlar  kartasini  olib  yerga  yoyib 
ustiga  globusni  yotqizib karta shimolini  globus shimoliga to`g`rilab  oriyentirlash 
kerak. Shundan keyingina kartani olib devorga osib qo`yib ishlatish kerak, ya’ni 
kartaning  o`rni  o`zgarishi  bilan  gorizont  tomonlari  o`zgarmasligini  o`quvchilar 
tushunishlari  kerak.  Kartalarni  shimol  va  janubini  aniqlashda  uning  tashqi 
ramkasiga  qarab  emas,  balki  shimoliy  va  janubiy  geografik  qutblarni 
tutashtiruvchi to`g`ri chiziq bilan tasvirlangan meridianga qaraladi. 
 

---