Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o

Maxsus maktab o`quv kartalari 
Maktab  geografiyasini  o`rganishda  har  xil  maxsus  kartalar,  yozuvsiz 
(soqov) va yarim soqov karta va sxemalar qo`llaniladi. 
Yozuvsiz kartalarda kartografik to`r berilib, asosiy geografik ob’ektlar ko`k 
rangda  tasvirlanadi.  Yozuvsiz  kartalar  o`quvchilarning  amaliy  mashg`ulot 
o`tkazishlari  va  mustaqil  ishlashlari  uchun  zarur  vositadir.  Yozuvsiz  kartalar 
geografiyadan  olgan  bilimlarini  o`quvchilar  xotirasida  mustahkamlashda  katta 
ahamiyatga  ega.  O`rta  maktab  geografiya  dasturlarida  hamma  sinflar  uchun 
yozuvsiz  kartalarda  geografik  ob’ektlarning  o`rni  va  chegaralari  aniqlanib, 
chiziladi,  so`ng  nomlari  yoziladi.  Bu  ishlar  devoriy  kartalardan  yoki  atlaslardagi 
kartalardan  foydalangan  holda  dastlab  o`qituvchi  yordamida  bajariladi.  5-6-
sinflarda  esa  mavzuli  kartaga  tushiriladigan  geografik  ob’ektlar  bir  oz 
murakkablashadi.  Dastlab  o`quvchilarga  mavzuli  kartada  materiklar,  okeanlar, 
yirik dengizlar va ko`llarning nomlarini yozish yo`li o`rgatilsa, so`ng regionlar va 
davlatlar, ulardagi kichikroq geografik hududlarning aholisi, iqlim ko`rsatkichlari, 
hayvonot dunyosining joylanishi ko`rsatiladi. 
Har  qanday  yozuvsiz  kartalar  bilan  ishlaganda,  tasvirlanayotgan  geografik 
ob’ektlarni  o`qish  uchun  kartaning  chegarasidan  tashqarisidagi  bo`sh  joyga 
legenda berilishi shart, legendasiz kartani o`qib bo`lmaydi. 
O`quvchi  yozuvsiz  kartalardan  foydalanayotganda  tasvirlanayotgan 
geografik  ob’ektlarni  tushunib  chizishi  zarur.  Shundagina  bunday  ma’lumotlar 
o`quvchilar  xotirasida  saqlanib  qoladi.  O`quvchilar  yozuvsiz  karta  bilan  ishlash 
natijasida fikrlash bilan birga ijodiy ish ham bajaradilar.