Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o


Yer yuzasidagi nuqtaning balandligi



Download 8,48 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/199
Sana01.01.2022
Hajmi8,48 Mb.
#299601
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   199
Bog'liq
topografiya va kartografiya asoslari

Yer yuzasidagi nuqtaning balandligi. 
Geografik,  to`g`ri  burchakli  koordinatlar  bilan  nuqtaning  planli  o`rni 
aniqlaniladi.  Nuqtaning  planli  o`rni  deganda,  bu  nuqtaning  shartli  qabul  qilingan 


ellipsoid  yoki  shar  yuzasidagi  o`rni  tushuniladi.  Haqiqatda  esa  nuqta  Yer  ellipsoidi 
yuzasida  emas,  balki  yerning  tabiiy  (fizik)  yuzasida  joylashgan  nuqtaning  o`rnini 
aniqlash  uchun  uning  boshlang`ich  satxiy  (geoid)  yuzasidan  balandligini  ham 
e’tiborga  olish  zarur.  Nuqtaning  boshlang`ich  satxiy  yuzasidan  balandligi,  uning 
balandlik koordinatasi hisoblanadi. 
Yer  yuzasidagi  nuqtaning  balandligi,  shu  nuqtadan  satxiy  yuzaga  tushurilgan 
tik chiziq uzunligiga tengdir. Nuqta balandligi qayerdan boshlab hisoblanishiga ko`ra 
absalyut, shartli hamda nisbiy bo`ladi. Yer yuzasidagi nuqtaning absalyut balandligi 
okean  yoki  dengiz  satxiga  nisbatan  hisoblanadi.  Nuqtaning  absalyut  balandligi  N, 
bilan belgilanadi. 
Odatda  har  bir  mamlakat  hududidagi  nuqtalarning  absalyut  balandliklari,  shu 
mamlakat hududida joylashgan biron bir dengiz satxiga nisbatan aniqlaniladi. 
M:  MDHda  nuqtalarning  absalyut  balandligi  Kronshtadt  (Boltiq  dengizi) 
futshtogining  noliga  nisbatan  hisoblaniladi.  Kronshtadt  futshtogi  -  Kranshtadt 
aylanma kanalidagi ko`prikning granit ustuniga maxkamlangan mis taxtadir. Bu mis 
taxtaga fin qo`ltig`i suvining ko`p yillar kuzatish natijasida aniqlangan o`rtacha satxi 
chiziq bilan belgilangan. Bu chiziqqa futshtok noli deyiladi. 
Agar  biron  -  bir  joyda  nuqtalar  balandligini  Boltiq  derngizi  satxiga  nisbatan 
aniqlash  mumkin  bo`lmasa,  ya’ni  nuqta  balandligi  aniqlanayotgan  joyda  absalyut 
balandligi ma’lum bir nuqta bo`lmasa shu joydagi biron nuqtaning balandligi ma’lum 
bir  miqdorga  teng  deb  qabul  qilinadi  va  bu  nuqtaga  nisbatan  boshqa  nuqtalarning 
balandligi  aniqlaniladi.  Bu  nuqtalarning  balandligi  shartli  balandlik  hisoblanadi. 
Nuqtalarning  shartli  balandligi  N1  bilan  belgilaniladi.  Yer  yuzasidagi  nuqtalarning 
mutlaq yoki shartli balandliklari farqi nisbiy balandlik deyilib, u 

bilan belgilanadi.  
Nuqtaning nisbiy balandligi musbat yoki manfiy bo`lishi mumkin. 
A nuqtaning mutlaq balandligi, ya’ni dengiz sathiga nisbatan balandligi  
N
A
,

nuqtaniki  esa  N
v
  chiziq  uzunligiga  tengdir.  A.  nuqtaning  shartli,  ya’ni  ko`l 
sathiga nisbatan balandligi HU ,V nuqtaning shartli balandigi esa № chiziq uzunligiga 
teng.  A  va  V  nuqtalarning  balandliklar  farqi  ya’ni  bu  nuqtalarning  nisbiy  balandligi 
(h
AB
  )  -  V.  Nuqtaning  balandligi  (Nv)  dan  A  nuqtaning  balandligi  (Nd) ni ayrilganiga 
teng, ya’ni h
AV
=
N
V
-
 N
A

A  nuqtaning  B  nuqtaga  nisbatan  balandligi  esa  h
AB
 
=N
A
-  N
B
.  V.nuqtaning  A 
nuqtaga nisbatan balandligi musbat (+), A. Nuqtaning B nuqtaga nisbatatn balandligi 
esa  manfiydir 
(-). 
 

Download 8,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   199




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish