Navoiy davlat pedagogika instituti pedagogika va psixologiya kafedrasi psixodiagnostika va eksperimental psixologiya

«Eslab qol va rasmlarni qayta chiz» metodikasi

14-rasm
Bolaga ketma-ketlik bilan ikkita rasm ko‘rsatiladi, uni bola bir daqiqa mobaynida ko‘rib chiqib, eslab qolishi zarur, so‘ngra esa xuddi shunday kattalikdagi oq qog‘ozga qaytadan chizib berishi tushuntirib beriladi.
Bola tomonidan bajarilgan ish ballar bilan baholanadi va tahlil qilinadi.
Bola tomonidan bajarilgan ishning sifatiy tahlili
1-rasmdagi chiziqlarning birlashuvi
1a. Har qanday bir-biri bilan birlashib ketmagan chiziqlar guruhi “ Q 1” ball bilan baholanadi.
1b. Har qaysi chiziqlar guruhi boshqa chiziqlar bilan birlashib ketgan bo‘lsa, “- 1” ball bilan baholanadi.
Masalan:
2a. Har qaysi parallel chiziqlar, 3 yoki 1 tadan ortiq chiziqlar “ Q 1” ball bilan baholanadi.
2b. Agar parallel chiziqlar bir-biri bilan birlashib ketgan bo‘lsa, “- 1” ball bilan baholanadi.

Izoh:
3a. Har qaysi ikki va undan ko‘p to‘lqinsimon chiziqlar, agar ularning uzunligi balandliklaridan 3 marta katta bo‘lmasa hamda ular bilan kesishmasa
“ Q 1” ball bilan baholanadi.
3b. Buning aksi bo‘lsa “– 1” ball bilan baholanadi.
Masalan:

4. Rasmda geometrik figuralarga o‘xshash chiziqlar “ Q 1” ball bilan baholanadi.
Masalan:

5. Har qanday 3 va undan ortiq geometrik figuralardan tuzilgan va jamlangan rasmlar “ Q 1” ball baholanadi.
Masalan:

6a. Har bir aylana shaklidagi va bir necha marta takrorlangan, ammo o‘rtasida bo‘shliq bo‘lgan chiziqlar “ Q 1” ball bilan baholanadi.
Buning aksi bo‘lsa “– 1” ball bilan baholanadi.
Masalan:

7a. Har qaysi alohida joylashtirilgan nuqta “ Q 1” ball bilan baholanadi;
7b. Har qaysi o‘z tabiiy shaklidan kattalashtirilgan va ikki marta nuqta ustida Yuritilgan bo‘lsa – 1 ball bilan baholanadi.
Masalan:

8a. 3 va undan ortiq nuqtalar jamlanmasi Q1;
8b. Agar ular bir-biri bilan birlashib ketgan bo‘lsa “– 1” ball bilan baholanadi.
Yuqoridagi rasmlar tahliliga umumiy izoh:

1. 
   Agar 3 va undan ortiq parallel chiziqlar, bir xil masofada va bir xil shaklda tasvirlangan bo‘lsa, ya'ni guruh chiziqlar deb qabul qilinib, “Q1” ball bilan baholanadi yoki guruh chiziqlari deb Yuritilmaydi. Ular alohida yakka chiziqlar deb Yuritilib, “Q1” ball bilan baholanadi .
   

Har qaysi sinaluvchining natijalari algebrik usul bilan umumlashtiriladi.
II. rasmda foydalanilmagan masofalar
Rasmda grafik tasvirlar bilan to‘ldirilmagan masofa hisoblab chiqiladi, eng quyi qismdan eng chekka qismigacha sm hisobida o‘lchab boriladi, ya'ni 1 sm 1 va «Q » belgisi bilan olinadi.
III. diagonal konfiguratsiyalar
Diagonal konfiguratsiyalar deb, 15° – 75° cha masofada to‘g‘ri chiziqlar bir-biri bilan tutashtirishiga aytiladi.
Masalan:
Quydagi figura diagonal konfiguratsiya deb Yuritilmaydi, sababi u parellelogramm asosi bo‘lib qolayapti. Bu ham Yuqoridagi kabi baholanadi.
Izoh: Har qaysi diagonal konfiguratsiya alohida baholanadi. Har bir diagonal chiziq alohida baholanmaydi.
Masalan: Q 1ball; Q 1 ball Q 1 ball bilan baholanadi, ammo Q2 ball bilan baholanadi, chunki bu figura ikkita alohida konfiguratsiyadan iborat.
IV. S shakldagi chiziqlar
Ikki xil egilishdan tashkil topgan va ular qarama-qarshi yo‘nalishga yo‘naltirilgan bo‘lsa, alohida baholanadi.
Masalan: va Q1 ball baholanadi.

V. To‘lqinsimon chiziqlar

Har bir ikki va undan ortiq to‘lqinsimon chiziqlar bir yo‘nalishda tasvirlanmagan bo‘lsa, alohida baholanib, Q1 ball beriladi.
Umumiy ballar jamlanib, bolaning yutuqqa erishish motivi, taraqqiyot ko‘rsatkichi va muvaffaqiyatsizlikdan qochish motivi ko‘rsatkichi aniqlanadi.