Navoiy davlat pedagogika instituti pedagogika va psixologiya kafedrasi psixodiagnostika va eksperimental psixologiya

Natijalarni qayta ishlash
Har bir to‘g‘ri javob uchun 0,5 ball beriladi, bolaning to‘plashi mumkin bo‘lgan Yuqori ballar 10 ga teng bo‘ladi.
Izoh. Bolaning mustaqil fikr yuritib, savolning mohiyatiga mos keladigan javobi ko‘rsatilgan javobda bo‘lmasa ham to‘g‘ri hisoblanadi.
Yuqoridagi metodika maktabga kirayotgan bolaning so‘z-mantiqiy fikr Yuritish qobiliyatini psixologik tashxis qilish uchun qo‘llaniladi. Bu metodika Yuqorida aytilgan aqliy, xulosa chiqara olish qobiliyatidan tashqari bolaning aqliy fikrlay olish faoliyati to‘g‘risida ham ozmi-ko‘pmi xulosa qilish imkonini beradi.
Tekshiruvchida bola javobining to‘g‘riligiga ishonch noto‘g‘ri deb xulosa chiqarish uchun asos bo‘lmasa, u holda bunday javobga 0,5 ball beriladi.
Bolaning javobini to‘g‘ri noto‘g‘ri deb baholashdan avval bola savolni to‘g‘ri tushunganligiga ishonch hosil qilmoq kerak. Masalan: hamma bolalar ham shlagbaum nimaligini bilavermaydi va bu savolning ma'nosini anglab eta olmaydilar.
Ba'zan «ishlamoq» so‘zi ham qo‘shimcha tushuntirish talab qiladi, chunki maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarning hammasi ham buni bila olmaydilar.
Rivojlanish darajasi haqida xulosa:
10 ball – juda yuqori
8-9 ball – yuqori
4-7 ball – o‘rtacha
2-3 ball – quyi
0-1 ball – juda past

17-jadval
Predmetli klassifikatsiya bo‘yicha tadqiqot qarori

Tadqiqotchi harakatlari	Sinaluvchi harakatlari	Sinaluvchi tushuntirishlari

Klassifikatsiya metodikasidagi og‘zaki usul qo‘llanganda sinaluvchi aniq tushunchalar, so‘zlarni guruhlarga ajratishi kerak. Bu erda rasmning ta’siri yo‘q bo‘lib, sinaluvchi so‘zlarning mazmunini yaxshi tushunadi, atrofdagi predmet va hodisalar haqida ma’lum bilimlarga ega bo‘ladi. Shu bilan bir vaqtda klassifikatsiyaning bu usulida sinaluvchi predmetlarni o‘ziga ma’lum guruhlarga ajratish qobiliyati osonlik bilan aniqlanadi. Tadqiqotchi sinaluvchi bilan birga tadqiqot natijalarini muhokama qilganda uning tafakkur jarayonlari xususiyatlari haqida qo‘shimcha ma’lumot oladi.

Yuqorida qayd etilgan usullardan tashqari umumlashtirish geometrik figuralarni klassifikatsiya qilish metodikasi (Yu.F.Polyakov, 1954) ham qo‘llanishi mumkin. Tajriba o‘tkazish uchun 3 belgisiga: rangiga, shakliga, kattaligiga ko‘ra farqlanadigan geometrik figuralar tasvirlangan 2 ta to‘plam (har birida 24 tadan kartochka bor) kerak bo‘ladi. Geometrik figuralarning birinchi to‘plami erkin jadval sifatida bo‘lishi mumkin (8-ilova). Ikkinchi to‘plamda xuddi shu geometrik figuralar tasvirlangan alohida kartochkalar bo‘lib, bolaga belgilari bo‘yicha guruhlash uchun beriladi.
Tajriba boshida sinaluvchiga namuna 30 soniya ko‘rsatiladi va unga berilgan alohida kartochkalarni o‘xshash belgisiga ko‘ra 2 guruhga ajratish kerakligi aytiladi. Tadqiqot qarorida ajratishga ketgan vaqt, xatolar xarakteri qayd etiladi. Tajriba jarayonida umumlashtirish qobiliyatini shakllantirish bo‘yicha o‘rgatuvchi dars elementlaridan foydalanish mumkin.