O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
NAVOIY DAVLAT KONCHILIK VA TEXNOLOIYALARI UNIVERSITETI
“KONCHILIK” FAKULTETI
“NOYOB VA RADIOAKTIV METAL RUDALARINI QAZIB OLISH,QAYTA ISHLASH VA BOYITISH TEXNOLOIYASI” KAFEDRASI
19M-21NRM GURUH TALABASI SHUKIROV OZODBEKNING
KURS LOYIHASI
Mavzu:Samarasiz uran konlarini qayta ishlash texnoloiyasini ishlab chiqish(JKB)
Sust o’tkazuvchan uran rudalarida fizik-kimyoviy ta’sir ko’rsatish texnologiyasi
Qabul qildi: Aliqulov Sh.Sh.
Bajardi: Shukirov O.M.
Navoiy-2022 y
MUNDARIJA
KIRISH
|
2
|
1-BOB.SOBIRSAY KONI (JANUBIY KON BOSHQARMASI) KON-GEOLOGIK XUSUSIYATLARI
|
4
|
1.1 Konning umumiy geologik tavsifi………………………………….
|
|
1.2 Konning gidrogeologik sharoiti…………………………………….
|
|
1.3 Konning kon-texnologik sharoitlari………………………………...
|
|
2-BOB. “SOBIRSOY” KONINING JINSLARINING MODDIY TARKIBI VA GEOKIMYOSI
|
|
3-BOB. TEXNOLOGIK BLOKNING BIRINCHI MA'LUMOTLARI BO'YICHA ZAHIRALARNI HISOBLANISHNI VA TO'LIQLIGINI BAHOLANISH
|
|
4-BOB. YER ETTINI GEOFIZIK TA’MINLASH SHUVLASH
|
|
4.1 Uran konini o'zlashtirish jarayonida quduq jurnallarini integratsiyalash yer osti yuvish………………………………………………..
|
|
4.2 Uran zahiralarini hisoblash uchun nazariy taxminlar yer osti eritmaga o’tkazish……………………………………………………………..
|
|
4.3 Uran miqdorini geofizik usullar bilan aniqlash…………………….
|
|
4.4 Uran rudalarida radioaktiv balansni baholash……………………...
|
|
XULOSA
|
|
ADABIYOT
|
|
KIRISH
Ishning maqsadi- tugallangan va ishlayotgan HP bloklarida qoldiq va yangi hosil bo'lgan uran to'planishini bashorat qilish va baholash metodologiyasi va bosqichlarini ishlab chiqish.
Uranni er osti quduqlarini yuvish usuli bilan qazib olish jarayonida unumdor kondagi uran miqdori doimo o'zgarib turadi. Shuning uchun kondan uranni yuvish jarayonida uning tarkibidagi o'zgarishlarni doimiy ravishda kuzatib borish zarur. Yuvishning texnologik jarayonini nazorat qilish uchun tabiiy holatdagi ekspluatatsiya qilinadigan konlarning hozirgi uran miqdori haqida ma'lumotga ega bo'lish, rudaning sifati va tijorat qiymatini nazorat qilish, standart va balansdan tashqari rudalarni ajratish kerak.
Kollektor-infiltratsion konlarda uran miqdori ancha past bo'lib, foizning o'ndan va yuzdan bir qismini tashkil qiladi. Ushbu turdagi konlarni yer yuzasiga ruda chiqarmasdan o'zlashtirish maqsadga muvofiqdir. Bunday konlarda uran qazib olishning samarali usullaridan biri bu yerdagi yuvishdir. Konlarni shu tarzda o'zlashtirgan ko'plab uran sanoati korxonalari texnologik kon bloklarida geologik va to'g'ridan-to'g'ri ochilgan metall zaxiralari o'rtasidagi tafovut muammosiga duch kelishmoqda.
Bunday nomuvofiqliklar, birinchi navbatda, geofizik ma'lumotlarni sharhlash natijalari bilan bog'liq. O'z
navbatida, bu bloklarni ishga tushirishda burg'ulash quduqlarining ekspluatatsion hajmlarining geologik va texnologik parametrlarini oldindan aytishni qiyinlashtiradi; kislotalash va keyinchalik yuvish uchun materiallar va reagentlarni iste'mol qilish. Hisobotda uranni er osti quduqlarini yuvish konining texnologik bloki zahiralarini baholashning geofizik usullarining qiyosiy tahlili keltirilgan. Uran rudalarining geologik zahiralari parametrlarini aniqlashning geofizik usullari, masalan, gamma-nurlarini qayd qilish va neytronlarni tez boʻlinish usuli koʻrib chiqiladi. Ushbu usullar uchun olingan ma'lumotlarni statistik talqin qilishning o'ziga xos xususiyatlari aniqlanadi va rudalarning turli sinflari va ruda konining morfologik elementlari uchun ma'dan
Yer osti eritmaga o’tkazish yoʻli bilan qazib olish uchun yaroqli uran konlari ekzogen (havo, yer usti yoki yer osti suvlari ishtirokida yuzaki jarayonlar natijasida hosil boʻlgan) kollektor-infiltratsion (suvli eritmalardan ruda moddalarining choʻkishi natijasida hosil boʻlgan) konlardir. Ruda jismlarida uranning miqdori o'rtacha 0,03-0,08%, paydo bo'lish chuqurligi.
300 dan 700 m gacha.Asosiy zahiralari suv o'tkazuvchan qum va shag'al-qum konlarida mahalliylashtirilgan. Rudali suv qatlamlari odatda maydoni va qalinligi bo'yicha etarli darajada mos keladigan akklyuzivlar bilan chegaralanadi. Bunday geologik sharoitlar ushbu turdagi konlarni o'zlashtirishning iqtisodiy jihatdan samarali usulini tanlashni oldindan belgilab beradi.
yer osti quduqlarini yuvish.
Uran qazib olish jarayoni quyidagi tarkibiy qismlardan iborat: uranni sulfat kislota eritmalari bilan yer osti quduqlari va geotexnologik quduq sinov maydonchasida yuvish; nasosli eritma nasos quduqlaridan unumli eritmalarni ko'tarish; texnologik qabul qiluvchi agregatlarda mahsuldor yechimlarni yig'ish; tarkibida uran bo'lgan eritmalarni yig'uvchi kollektor orqali IW konining asosiy sanoat uchastkasining mahsuldor eritmalarining
qum chuqurlariga tashish; konning sanoat maydonchasida joylashgan ombordan etkazib beriladigan sulfat kislota bilan yuvish eritmalarini tayyorlash uchun texnologik bloklarda qaytariladigan eritmalarni kislotalash; tarqatish tugunlari orqali ishlab chiqarish ob'ektlarining in'ektsion quduqlariga ishchi (yuvish) eritmalarini etkazib berish.
IW usulini amalga oshirishda yuzaga keladigan asosiy muammo shundaki, hozirgi vaqtda foydali komponentni maksimal darajada olish va kamaytirish uchun texnologik jarayonni tartibga solish uchun ruda tanasining tuzilishi haqida etarlicha ishonchli ma'lumot olish mumkin emas. ishlab chiqarish tannarxi.
Uran konlarida geologik va geofizikaviy ishlar tajribasi shuni ko'rsatadiki, qo'llaniladigan geofizik usullar majmuasi texnologik bloklarning geologik va geotexnologik parametrlarini aniqlashda ba'zi muammolarni hal qilishni to'liq ta'minlamaydi.Uran xomashyosi jahon bozoridagi hozirgi salbiy tendentsiyalar sharoitida ishlab chiqarish zahiralarini uzluksiz izlash, samaradorlikni
oshirish omillari, qazib olish xarajatlarini optimallashtirish va tog'-kon sanoati korxonalarining mineral-xomashyo bazasini kengaytirish vazifalari har qachongidan ham dolzarb bo'lib bormoqda. Korxonaning o'z mavqeini saqlab qolish yo'llaridan biri bu konning mineral-xom ashyo bazasini uzluksiz rivojlantirish va kerakli hajmlarda topilgan va ishga tayyor zahiralar bilan ta'minlashdir.
Biroq, hozirgi sharoitda, ISL konlari ma'lum darajada nostandart muammoga duch keldi, bu ko'pchilik texnologik bloklarda hozirgi vaqtda qayd etilgan va kutilayotgan zaxiralarning ortiqcha yoki kam qazib olinishidan iborat. bashoratli ekspert hisob-kitoblari.
Ushbu holatning tahlili aniqlangan zaxiralarni kam baholashning tizimli tendentsiyasi mavjudligini ko'rsatadi, bu esa g'ayritabiiy darajada past ta'minot koeffitsientlarining paydo bo'lishiga va tozalash koeffitsientlarining ortiqcha baholanishiga olib keladi, bu esa o'z navbatida loyihani tiklash ko'rsatkichlariga va ishlab chiqarish xarajatlari darajasiga bevosita ta'sir qiladi.
O‘tkazilgan tadqiqotlar texnogen konlarda qoldiq va yangi hosil bo‘lgan uran to‘planishini bashorat qilish va baholash metodologiyasini
ishlab chiqish, belgilangan jamg‘armalar istiqboliga ta’sir etuvchi omillarning asosiy guruhlarini aniqlash va tahlil qilishga qaratilgan.
Qoldiq zahiralari bo'yicha bashorat va baholash ishlarini bosqichma-bosqich va bajarish tartibini o'rganish, shuningdek, mineral-xom ashyo bazasini mustahkamlash va er osti burg'ulash shaxtasini ishlatish samaradorligini oshirishning potentsial imkoniyatlarini aniqlash.Texnogen va qolgan uran rudalarini korxonalarning mavjud geologik bo'linmalariga jalb qilish bo'yicha quyida taklif qilingan yondashuv omillardan biri bo'lishi mumkin. So'nggi o'n yilliklarda ixtisoslashtirilgan adabiyotlarda texnogen rudalardan foydalanish masalalariga juda ko'p ishlar bag'ishlangan bo'lsa-da, ular asosan tog'-kon sanoati chiqindilaridan (texnogen birikmalar) foydali metallarni olish bilan bog'liq. Navoiy kon-qayta ishlash kombinatining (Bukinay, Uchquduq, Bo‘kay konlari) ishlab chiqilgan sanoat maydonchalarida ishlab chiqarilgan rudalarni qazib olish ishlar bo‘yicha ma’lumotlar mavjud emas.
1-BOB.
