Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universtiteti Qishloq xôjaligi fakulteti

Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universtiteti
Qishloq xôjaligi fakulteti
31b-21 IXT guruh talabasi
Xolto’rayev Fazliddinning
Metrologiya va standartlashtirish fanidan tayyorlagan taqdimoti.


Taqsimlanish funksiyalari va tasodifiy jarayonlarning asosiy sinflari.
Reja
1. O‘lchovli funksiya.
2.  Tasodifiy miqdorlarning funksiyalari.

1.O‘lchovli funksiya.
iхtiyoriy ehtimollik fazosi bo‘lsin.
1-ta’rif. Тasodifiy miqdor deb, elementar hodisalar fazosi  ni haqiqiy sonlar to‘plami  ga akslantiruvchi  o‘lchovli funksiyaga aytiladi, ya’ni shu funksiya uchun iхtiyoriy  Borel to‘plamining  proobrazi -algebraning elementi bo‘ladi.
tasodifiy miqdor   ni  ga o‘lchovli akslantiradi deyiladi va quyidagicha belgilanadi:
.
Bu yerda  orqali to‘g‘ri chiziqdagi Borel to‘plamlari  -algebrasi belgilangan.
Тasodifiy miqdorlarga misollar keltiramiz.
1) O‘yin kubigi bir marta tashlanganda tushadigan ochkolar soni tasodifiy miqdor bo‘ladi. Bu miqdor 1, 2, 3, 4, 5, 6 qiymatlarni qabul qiladi.
2) Тajriba tanganing birinchi marta gerb tomoni bilan tushguncha tashlashdan iborat bo‘lsin. Tanganing tashlashlar soni (1, 2, 3, ...) barcha natural sonlar to‘plamidan qiymatlar qabul qiluvchi tasodifiy miqdordir.
3) Elektron lampaning ishlash vaqti ham tasodifiy miqdordir.
Yuqorida keltirilgan misollarda tasodifiy miqdorlar chekli, sanoqli yoki cheksiz qiymatlarni qabul qilish mumkin.
Agar tasodifiy miqdor qabul qiladigan qiymatlarini chekli yoki sanoqli ketma-ketlik ko‘rinishida yozish mumkin bo‘lsa, bunday tasodifiy miqdor diskret tasodifiy miqdor deyiladi.
Biror chekli yoki cheksiz sonli oraliqdagi barcha qiymatlarni qabul qilishi mumkin bo‘lgan tasodifiy miqdor uzluksiz tasodifiy miqdor deyiladi.
Тasodifiy miqdorning ta’rifiga ko‘ra, iхtiyoriy  Borel to‘plami  uchun .
Demak,  tasodifiy miqdor  o‘lchovli fazoda ehtimollikni aniqlaydi va  ehtimollik fazosini hosil qiladi.