Navoiy davlat konchilik va texnalogiyalar universiteti energo-mexanika fakulteti

3. Ishni bajarish tartibi:
1. Tajriba uskunasi bilan tanishib chiqib, elektr mashinalari va o‘lchov asboblarining pasport ma’lumotlari yozib olinadi.

2. G-M tizimi ishga tushiriadi. Bunda yurgizuvchi motor tarmoqqa ulanadi va agregat yurgiziladi. yurgizuvchi motor tarmoqqa ajratgich R vositasida ulanadi. bunda generator qo‘zg‘atish cho‘lg‘ami tokini cheklovchi reostat minimal tokni ta’minlovchi holatda bo‘lishi kerak. Asta-sekin generator qo‘zg‘atish cho‘lg‘amidagi tok oshirilib yakor zanjiridagi kuchlanish nominal qiymatgacha oshiriladi va ijrochi motor silliq yurgiziladi.

3-jadval.

№ t/n	Ug V	Iuy,g A	Iya A	Iuy,m A	n, ayl/min	D
1.
2.

3. Ijrochi motorning asosiy (motor) ish rejimida rostlash tavsiflarini qurish uchun o‘lchov asboblarining ko‘rsatkichlari yozib olinadi.

Quyidagi rostlash tavsiflari quriladi:
a) tabiiy mexanik tavsifni qurish: bunda U_a=U_nom= const va I_u.m= I_u.m.nom=const , yuklama qarshiligi R2 o‘zgartirilib olinadi, quriladi.
b) U_a=0.9U_nom ; U_a=0.75U_nom ; U_a=U_nom= const; I_u.m= I_u.m.nom=const
yuklama reostati R2 o‘zgartirib olinadi.
v) U_a=U_anom= const va I_u.m= 0.75I_u.m.nom, I_u.m=0.91_u.m.nom
bo‘lgandagi rostlash tavsiflari olinadi.
Olingan natijalar 1-jadvalga yoziladi.
4. G-M tizimining tezlik bo‘yicha rostlash diapazoni aniqlanadi. Bunda quyidagi ma’lumotlar olinadi:
a) I_u.m= I_u.m.nom=const bo‘lganda, yakor kuchlanishi kamaytirilib minimal aylanish tezligi n_min olinadi va rostlash diapazoni aniqlanadi, bunda: D2= n_nom/ n_min
b) U_a=U_anom= const bo‘lganda, IM qo‘zg‘atish cho‘lg‘ami toki kamaytirilib maksimal aylanish tezligi n_max olinadi va rostlash diapazoni aniqlanadi. Bunda D1= n_max/ n_nom
v) Eng katta aylanish tezligi eng kichik aylanish tezligi bo‘lib tizimning umumiy rostlash diapozoni aniqlanadi.
D= n_max/ n_min

Olingan natijalar 1-jadvalga kiritiladi.

SINOV SAVOLLARI.
1. G-M tizimining tuzilishini tushuntirib bering.
2. Mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok motorining aylanish tezligini G-M tizimida qaysi usullarda rostlash mumkin.
3. G-M tizimining afzallik va kamchiliklarini nimadan iborat ekanligini ko‘rsating.
4. G-M tizimida motor aylanish tezligini qanday o‘zgartirish mumkin?