Навоий кон металлургия комбинати

Қисқача услубий кўрсатмалар
1. Номинал кучланишга нисбатан ишлаб чиқариш биноларидаги ёритиш қурилмалари учун кучланишнинг рухсат этилган чегаравий оғиш қийматлари қуйидагилар: -2,5 дан то +5%.
2. Манбанинг ёруғлик кучи қуйидаги ифода орқали аниқланади:
J = E · r² / сos α
бу ерда: Е – юза ёритилганлиги, лк
r - манбадан фотоэлементгача бўлган масофа, м.
α – ёритгич ўқининг айланиш бурчаги, град.
3. Ҳажм бурчаги ∆ω қуйидаги ифода орқали топилади.
∆ω = 2 π (cos α ₁ – cos α₂),
4. Ёруғлик оқимини қуйидаги ифодадан топиш мумкин:
Ф = Jα · ∆ω, лм
бу ерда: Jα ҳудуд ўртаси учун ёруғлик кучи (α₁ ва α₂).
1-жадвал

Т/р	Номиналга нисбатан кучланишнинг чегаравий рухсат этилган оғиши, % ларда	Номиналга нисбатан ёруғлик қайтариши, % ларда	Номиналга нисбатан ишлаш муддати, % ларда
1.
2.
3.
4.

2-жадвал

Ёритгичларнинг номланиши	Ҳисоб	Чўғланмадан то фотоэлементгача бўлган масофа, м	Ёритгич ўқининг айланиш бурчаги, α^о	Ёритилганлик лк да, Е	Ёруғлик кучи, к∂ J = E·r^2/ сos α	Тармоқ кучланиши, В	Чироқнинг истеъмол токи, А

3-жадвал

Ёруғлик кучининг йўналиши, α^о	Моддий бурчак ўрт, стер.	Ёруғлик кучи Jα, к∂	Ёруғлик оқими, Фα=Jα ×Dw, лм

4-жадвал

Кучланиш, В	Ёритилганлик, лм Ёритгич тури
U1 = 1.075 Uном
U2 = Uном
U3 = 0.9 Uном

Текширув саволлари
1. Чўғланма чироқнинг тузилишини ва иш принципини тушунтиринг.
2. Люксметр қандай тузилган?
3. Чўғланма чироқнинг ёруғлик ва электрик характеристикаларини келтиринг.
4. Ёруғлик кучи тақсимланиши эгри чизиғининг вазифаси, уни қуриш ва олиш услуби.
5. Ёруғлик тақсимланишининг эгри чизиғи бўйича манбанинг ёруғлик оқими қандай аниқланади?
6. Кучланишнинг ўзгариши чўғланма чироқнинг характеристикасига қандай таъсир кўрсатади?
Илова:
Чўғланма чироқнинг асосий параметрларини кучланиш билан боғловчи тенгламалар:

1. 
   Қувват боғланиши:
   

Р/Р₀=(И/И₀)^8/5

2. 
   Ёруғлик оқими боғланиши:
   

Ф/Ф₀=(И/И₀)^3,6

3. 
   Ёруғлик унуми боғланиши:
   

Н/Н₀=(И/И₀)²

4. 
   Хизмат муддати боғланиши:
   

Т/Т₀=(И/И₀)^-14

5. 
   Қизиш жисми ҳарорати боғланиши:
   

t/t₀=(И/И₀)^1/3

6. 
   Ток боғланиши:
   

J/J₀=(И/И)^3/5

2 - Лаборатория иши

Юқори босимли симоб чироқлари ва чўғланма чироқли ёритгичларнинг асосий элементлари, уланиш схемаси ва характеристикаларини ўрганиш. (4 соат)

Ишнинг мақсади: Замонавий чўғланма чироқлар (ЧЧ) ва ранги тўғриланган юқори босимли симобли чироқлар (ЮБСЧ) қўлланиладиган ёритиш ускуналарининг тузилиши билан танишиш, ҳамда уларнинг уланиш схемаси ва асосий техник характеристикаларини ўрганиш.


Назарий қисм
Чўғланма электр чироқлар ва ранги тўғриланган юқори босимли симобли чироқлар ёритиш техникасининг турли соҳаларида ишлатилади.
Чўғланма чироқлар жуда кенг тарқалган саноат маҳсулоти бўлиб, улар кучланиши, қуввати ва бажарилиши бўйича бир-биридан фарқ қилади.
Бундай чироқнинг ташқи кўриниши 5-расмда кўрсатилган.
Диаметри чироқнинг қуввати билан аниқланадиган шишали колба (1) атрофи ҳаводан қизиш жисмини яккалаш учун хизмат қилади. У махсус мастика ёрдамида цоколга (9) ўрнатилади. Колба ичида чироқ «оёқчаси» деган мураккаб деталь бор, у шишали штабикни (5) тортадиган трубача-штенгелни (8), ликопчани (12) ўз ичига олади. Бу деталлар шишасининг эриши натижасида тортадиган тешикли куракча (7) ҳосил бўлади. У штенгелнинг ички бўшлиғига уланган. «Оёқчага», кириш йўлларининг ўрта қисмлари ҳам киради; уларга кириш йўлларининг ички ва ташқи қисмлари (электродлар) уланади.
Штабикнинг (шишали ўзак) юза қисмига илгаклар (3) кавшарланган, унга спирал ипга ўхшаган чироқнинг қизиш қисми (2) маҳкамланган. Қизиш жисмидан цоколга қараб уч қисмдан ташкил топган электродлар (кириш йўллари) кетади. Қизиш жисмини тайёрлаш учун вольфрам метали қўлланилади.
Шишали колбанинг бўйнига фланец ёрдамида оёқчанинг ликопчалари кавшарланган. Колба ёрдамида ҳосил бўладиган бўшлиқ, замонавий чўғланма чироқларнинг аксариятида, инертли газ ёки газлар аралашмаси билан тўлдирилади; шундан сўнг у атроф-муҳитдан яккаланади, штенгель эса кавшарланади.
Қизиш жисмининг йиғилганроқлигини олиш, вольфрамнинг кукунланиш тезлигини камайтириш ва газда иссиқликнинг нисбий исрофини камайтириш учун вольфрамли симга спираль шакли берилади ва чироқ ўқига перпендикуляр бўлган текисликда очиқ ҳалқа шаклида жойлаштирилади.