Навоий кон-металлургия комбинати

2.3. Куйдириш. Шихта ёки бойитмали куйдириш. Таркибида мис кам бўлган дастлабки моддаларни истеъмол қила­диган, бир қатор заводларда қўлланилади. Олмалиқ шароитида бойитмада мисни миқдори борган сари камайиб бораяпти. Шунинг учун уни биринчи поғонада куйдириш ишлаб чиқиш самарадорлигини ошириш мумкин.
Дастлабки поғонада бойитмани куйдириш, мис миқдори юқорироқ бўлган огарокни олиш, миси кўпроқ бўлган штейн ва сульфат кислотаси олиши мумкин бўлган технологик газларни олишга имкон яратади.
Куйдириш давомида оксид ёки сульфат қуйидаги якунловчи реак­циялар орқали ўтади:
MeS + 1,5 O₂ = MeO + SO₂ (2.1)
2 SO₂ + O₂ = 2 SO₃ (2.2)
MeO + SO₃ = MeSO₄ (2.3)
Биринчи реакция деярлик бир томонлама оқиб ўтади. Иккинчи реакция учун:
Кр = Р²so₃ /Рso₂ * Рo₂ (2.4)
Қаердан
Рso₃ = Р so₂ Кр * Ро₂ (2.5)
Куйдириш учун энг мос дастгох - бу қайновчи қатламли (КС) печдир. куйдириш харорати 650 - 750 ⁰С (сульфатлаш) ва 850 - 1050⁰С (оксидланиш).
Куйдириш жараёнлари АКШ, Япония ва бошқа давлатларда кенг тарқалган. Сульфатли куйдиришда мисни 94 - 98 % сувда эрийдиган бирикмаларга ўтади, қайсилардан электролиз орқали эркин ҳолатда ажратиб олинади. Олмалиқ шароитида куйдириш жараёнини қўллаш ре­жалаштирилмаган шихта юкланади.
Яллиғ печда катта хажмда органик углерод ёқилги ишлатилади. Бу жараёнда ажралиб чиққан иссиқликни таъсирида, печни ишчи хажми ва ваннасида турли физико - кимёвий ўзгаришлар оқиб ўтади: намни парланиши, шихтани исиши ва эриши, кимёвий ўзгаришдар ва шихта компонентларни бир-бири реакцияга кириши, штейн ва шлакни пайдо бўлиши, газ фазасини шихта ва эритма билан ўзаро таъсири ва ниҳо­ят қаттиқ, суюқ ва газ фазаларни печни футеровкаси билан.
Намлик шихтани юклашда кўпроқ сув боғлари парланади ва олтингугурт бирикмалари билан сульфат кислотали буғларни пайда бўлишига сабаб бўлади. Моддаларнинг парчаланиши ҳам жараённинг биринчи дақиқаларида ўтади. Бу жараёнлар батафсил кейинги бўлимларда кўриб чиқилади.