Навоий кон металлургия комбинати навоий давлат кончилик институти “кончилик иши” кафедраси

III. КОН МАССАСИНИ ТАШИШ.

Карьер юкларини ташиш карьерларда энг кўп энергия сарф бўладиган жараён ҳисобланади. Очиқ кон ишларидаги умумий харажатлар ичидан транспорт харажатлари 60-70% ни ташкил қилади. Очиқ кон ишларида кон ишлари олиб боришда тоғ жинслари, фойдали қазилмалар, фойдали компонентлар миқдори кам бўлган фойдали қазилмалар ва материаллар ташилиши керак. Ташиладиган юк турига ва йўналишига қараб очувчи ва фойдали қазилма юк оқимлари таркиб топади. Юк оқимлари забойлардан бошланиб, норуда тоғжинслар ағдармаларида ёки фойдали компонентлар миқдори кам рудалар ағдармаларида ёки фойдали қазилма захираларида тугайди.

Карьер юкларини ташишчун деярли барча транспорт турлари қўлланилади, улар иш принципига қараб қуйидагиларга бўлинади:

• 
  узлуксиз (конвейерли, трубопроводли, осма пўлат арқон йўлли);
  
• 
  циклли (темир йўл, автомобиль, скипли, юк кўтарувчиқурилмалар, конвейер поездлари).
  

Узлуксиз транспорт тури унумлирок трнанспорт тури бўлиб,кон ишларини узлуксиз олиб борилишини, бошқаришни автоматлаштиришни ва юқори иш унумдорлигини таъминлайди. Унинг қазувчи-юкловчи ва ағдарма ҳосил қилувчи техникалар билан биргаликда иши бутунлай автоматлаштирилган юқори унумдорликка эга бўлган комплексларни ташкил қилиб, тоғ жинсларини қазиб олишга хизмат қилади. Масалан, роторли кўп чўмичли экскаваторлар, конвейер транспорти, транспорт-ағдарма кўприги ёки ағдарма ҳосил қилувчи комплекслари. Карьерларда тоғ жинсларини қазиб олишда узлуксиз ишлайдиган комплексларни қўллаганда юк оқимини соддалаштиради, карьерларда ускуналарни ишлатиш даражаси ортади.
Фойдали қазилма конларини очиқ усулда қазиб олишда кон массаси карьер транспортлари ёрдамида ташилади. Карьер транспортининг вазифаси – фойдали қазилмани забойдан юкловчи бункергача ёки бойитувчи фабрикаларгача, қопловчи тоғ жинсларини эса ағдармаларгача ташишдан иборат.
Карьерларда кон массасини ташиш учун турли кўринишдаги карьер транспортларидан фойдаланилади. Асосий транспорт воситалари:
-темир йўл транспорти;
-автомобиль транспорти;
-конвейер транспорти.