9- МАВЗУ
Электрон стабилизаторлар
Максад: 1. Электрон стабилизаторлар ишлаш принципи хакида маълумотга эга булиш.
Стабилизаторларнинг ишлаб чикаришда тутган урнини билиш.
Режа:
Стабилизаторлар хакида умумий маълумот.
Параметрик стабилизаторлар.
Компенсацион стабилизаторлар.
1. Радиоэлектрон курилмаларнинг бир меъёрда ишлаши учун узгармас ток манбаларидан олинадиган ток кучи ёки кучланиш киймати катта аниклик билан узгаришсиз булиши мумкин. Бу курилмаларда тугрилагичдан олинадиган ток ёки кучланишнинг киймати узгаришсиз булиши учун икки шарт талаб килинади:
а) Тугриланадиган кучланишнинг киймати узгаришсиз булиши;
б) Тугрилагич юкламасини узгаришсиз булиши.
Кучланиш ёки ток кучининг кийматини бир меъёрда тутиб турувчи махсус курилмалар кучланиш ёки ток кучи стабилизаторлари дейилади.
Ток кучи ёки кучланиш бир меъёрда тутиб туриш жараёни стабиллаш дейилади. Стабиллаш чизикли булмаган занжирларда амалга оширилади. Стабилловчи чизикли булмаган элементнинг турига караб стабилизаторлар содда ва мураккаб стабилизаторларга ажратилади. Содда стабилизаторларда стабилловчи элемент вазифасини айрим газоразряд асбоблар ёки терморезисторлар бажаради, мураккаб стабилизаторларда электрон асбоблар ( электрон лампа ёки транзисторлар) бажариб, улар электтрон стабилизаторлар дейилади. Стабилланадиган катталик турига караб стабилизаторлар узгармас ёки узгарувчан ток ва кучланиш стабиллизаторларга булинса, параметрик схемасининг турига карб параметрик ва компенсацион стабиллизаторга ажралади.
Савол:1. Стабиллизатор деб нимага айтилади?
2. Стабиллашнинг узи нима?
3. Электрон стабизаторларнинг вазифаси нима?
Стабиллизаторлар ишининг сифати стабиллаш коэффициенти деб аталувчи катталик оркали бахоланади. Стабиллизатор параметрларида яна бири унинг чикиш каршилиги хисобланади:
2. Параметрик стабиллизаторларда стабилитрон турдаги асбоблардан фойдаланилади. Бундай асбобларда токнинг киймати узгаргани билан кучланишнинг киймати узгармайди. Ярим утказгичли (1а-рам) ва газларда разряд ходисаси асосида ишловчи стабиллитронлар яна шундай характеристикага эга (1б-расм).
Расм. -1 Ярим утказгичли (1а-рам) ва газларда разряд ходисаси асосида ишловчи стабиллитронлар характеристикалари.
Газоразряд стабилитрон кичик босимли инерт газ тулдирган шиша балон куринишида булиб, унда икки электрод ва анод ва катод жойлаштирилган балон инерт газ сифатида аргон ва неон билан тулдирилган. Разряд вактида кучланишнинг кичик узгариши жуда катта ток узгаришига сабаб булади, яъни кучланиш токка боглик булмай колади. Параметрик кучланиш стабиллизатори стабиллаш схемасида стабиллитрон юклама резисторларга параллел килиб уланиб , кириш кучланиши узгаришини ютиб колиш учун у билан кетма-кет килиб Rб резистор уланиш керак У сундирувчи ёки балласт ёки каршилик деб аталади.
Do'stlaringiz bilan baham: |