Научный совет dsc

16

3. Poezdlar harakati xavfsizligini ta'minlashning texnik vositalari.

Temir yo'lning avtomatizasiya va telemexanika tizimlari poezdlar harakatini tartibga solinishi bosqichlarida va ularning xavfsizligi uchun mo'ljallangan. Ularni qo'llash temir yo'l liniyalarining poyezdlar oqimlarini oshirish va uzellarni, ajratish punktlarini qayta ishlash qobiliyatini oshirish, shuningdek, temir yo'l transporti xodimlarining ish unumdorligini oshirish va ish stajini oshirish imkonini beradi.

   Temir yo'llarning avtomatizatsiya uskunalari bilan ta’minlash, markazlashtirish va blokirovkalash (SSB) texnik vositalar majmualarini ishga qabul qilinishiga imkon beradi.

17

  Signallashtirish - stansiyalarda poezdlar harakati va manyovr ishlariga taalluqli buyruqlarni bajarish uchun signallarning yagona texnika va texnik vositalari tizimi.

   Markazlashtirish - stansiyalar yoki uchastkalarda boshqaruvning bir joydan (markazdan) signallarni boshqarishni va o’tkazishni o'rganuvchilarning texnik vositalari majmuasi.

 Blokirovkalash (harakatlanish) – temir yo'l uchastkasida harakatlanish vaqtida poezdlarning signallarni ko'rsatgichlari bo'yicha farqlanishini ta'minlovchi avtomatizatsiya tizimi.

Signal - odatiy ko'rinadigan yoki tovushli belgi, uning yordamida bajarilgan ishlarga bog'liq aniq buyruqlar harakatga kiradi.

18

Ko’rinadigan signallar    svetoforlar, optik chiroqlar, disklar, shitlar, lampalar, bayroqlar, belgilar va boshqa belgilar bilan beriladi. Ko’rinadigan signallar signalizatsiya apparatlariga qarab, ular quyidagilarga bo'linadi:

Doimiy - temir yo'lning ayrim joylariga o'rnatilgan svetofor;

Ko’chiriladigan- bu yoki shu uchastkalarning poezdlardagi vaqtinchalik to'siqlariga, stantsiyalarda harakatlanadigan va majburiy to'xtash joylariga mo'ljallangan shitlar, bayroqlar, chiroqlar;

Qo'l signallari- bayroqlar, poezdlarga turli buyruq va ko'rsatmalar beradigan disklar.

Tovush signallari turli davomiylikdagi tovushlarning soni va mosliklarida namoyon bo’ladi. Ularning ma'nosi kunu-tun bir xilda bo’ladi. Tovush signallarni uzatish uchun lokomotiv, motorvagonli poezd, o’zi yurar maxsus harakat tarkibining hushtaklari, yo’l hushtaklari, puflanadigan surnaylar, sirenalar, gudok va petardalar xizmat qiladi. Petardaning portlashi zudlik bilan to’xtashni talab qiladi.

19

Ovozli signallar imkon qadar aholi punktlarida shovqin yaratmasliklari uchun juda oz masofada eshitadigan qilib beriladi. Temir yo’lda asosiy signal ranglari qizil, sariq va yashil bo'ladi. Ularning tanlovi tasodifiy emas: bir xil nurli zichlikda qizil olov yaxshi ko'rinadigan va boshqa ranglarga qaraganda kamroq buzilgan, shuning uchun bu to'xtash belgisi sifatida qabul qilinadi. Sariq rang qizilga yaqin, yashildan ko'ra ko'proq ko'rinadi, harakatga imkon beradi, lekin tezlikni pasaytiradi. Yashil chiroq svetofori harakatni ushbu uchastkada o'rnatilgan tezlik bilan ta'minlaydi.

Svetofor - temir yo'l transportida asosiy signalizatsion optik qurilma, kunduzgi kechasi kabi bir yoki bir nechta ko’rsatkichi bilan poezdlar harakatlarini tartibga soladi