Nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020 (2- qism) „O‘qituvchi

Nazariy matn

Ayrim  olmoshlar  evfimizm  sifatida  qo‘llanadi.  Kishi ning  ismini  aytmay, 

ba’zan ular, o

‘z(lar)i kabi 

olmoshlarni qo‘llaymiz. Misol: 1. Ular (dadam) keld-

ilarmi?  2.  O‘zi  (Alloh) biladi.  Siz  olmoshini  qo‘llash,  yozuvda  gap  orasida 

uni bosh harf bilan yozish ham suhbatdoshga hurmat kabi, uslubiy ma’nolarni 

ifodalash uchun xizmat qiladi. 

Biz olmoshining o‘z-o‘zini ta’kidlamaslik, manmanlik kabi uslubiy xususi-

yatlarini anglab, to‘g‘ri qo‘llash so‘zlovchi madaniyatidan darak beradi. Misol: 

Bu ishni men qildim. – Bu ishni biz qildik. Siz bizni kim deb o

‘ylaysiz?

Men, sen kabi  kishilik  olmoshlari  vazifasini  gap  kesimi

  tarkibidagi  shaxs-son 

shakli  anglatib  turgani  uchun  so‘zlashuvda  (ta’kid  ma’nosi  bo‘lmasa)  bu  ol-

moshlarni qo‘llash unchalik o‘rinli emas. 

Badiiy uslubda, ayniqsa, badiiy matnlarda, kishilik olmoshlarining ortiqcha 

qo‘llanishi matn uslubiyatiga ta’sir qiladi, saviyasini tushiradi. 

      

11.4- mashq.

 Gaplarni ko‘chiring. Olmoshlarning uslubiy vazifalarini izohlang.

1. – Kelinposhsha, ovqatni suzdingizmi? – Suzdim, oyijon. Bularnikini alohida 

olib qo‘ydim. (So‘zlashuv) 2. – E Qalashboyevmi? Chayqovchi u, bizning molni 

---

41

qishlog‘idagi do‘konga oborib ikki hissa qimmatiga sotadi. Bular o‘ziga oladi, ho-

jatlarini chiqarish kerak. (F. Musajonov) 3. Bu kishim namuncha tez arazlamasa?  

(O. Hojiyeva) 4. Ishni senlar buzdingmi, hammasi uchun endi o‘zlaring javob berasan-

lar! (A.Ilhomov) 5. Rahmat, muxbir uka, umid qilamanki, hujjatlarimizni ko‘rib chi-

qib, o‘sha fisq-u fasodchilarning yozganiga yana qaytib ishonmaysiz! (O. Yoqubov)  

6. – Bu bog‘ni kim barpo qilibdi o‘zi? – Biz-da, xo‘jayin, qo‘ldan kelgancha…  

(T. Malik)