Нашрга тайёрлаган

Атирлар (ҳидлар)

Ҳидларнинг инсон руҳи, кимёси ва туйғуларига қандай таъсир қилиши маълум бўлганида, атир (ҳидлар) тиббий мақсадларда ва диний маросимларда қўлланила бошлади.
1867 йилда Францияда мустақил косметик бозор пайдо бўлишидан сўнгра, атир (ҳидлар)ни қўлланиш миқёси яна-да кенгайди. Франция
«Атир маркази»га айланди. У ерда 1868 йилда илк синтетик атир ишлаб чиқарилди. Ва косметик бозор кенгайган сари, табиий атир ўрнини син- тетик атир ишғол эта бошлади.
Сўнгги йилларда ўтказилган тадқиқотларда синтетик атирларнинг инсоннинг жисмоний ва руҳий оламига нақадар катта зарар бераётгани тасбит этила бошлади.
Оврупа ва Америкада атирларнинг назоратсиз қўлланилишига қарши жамоатчилик савиясида қатор тадбирлар олинмоқда.
Экологлар атирлардан ҳимояланмоқ учун сигара чекилмаган бўлгалар каби парфюмсиз бўлгалар ташкил қилиш (frаgrance free rooms) учун ғайрат қилмоқдалар. Улар мактабларда, иш жойларида ва усти ёпиқ жой- ларда парфюм ва атир қўлланилишини таъқиқлашни талаб этмоқдалар.
Атирлардаги зарарлар фош бўлгандан сўнг, бозорга “органик” ва “та- биий” косметик махсулотлар бозорга суқула бошлади.
Бу махсулотлар тадқиқ этилганда, уларнинг ичида фақат 1%гина та-
Ойдин Солиҳ «Ҳақиқий Тиббиёт» 399
биий услубда олинган гул ёғи «тамоман табиий» тамғаси билан бозорга чиқарилгани маълум бўлди.
Атирлар кимёвий моддалардан ва феромонлардан иборатдир.

Кимёвий моддалар

Сўнгги йилларда йилда 35 миллион тоннага яқин ароматик модда- лар нефть рафинацияси ва ёки кўмир катронидан олинади. Парфюм, детaржан, ҳашорат ўлдирувчи, буёқ, ёпиштирувчи, учоқ ва автомобил ёнилғиси, пластик ва нейлон ишлаб чиқаришда қўлланиладиган бу мод- далар айни пайтда вужуд кимёсини ҳароб қилувчи психотропик модда- лардир.
Буларнинг аксарияти мутаген, токсик, кансеро(рак)гендир. Xрoник интоксикацияда кишида ўринсиз жўшқинлик, эйфория, галлюцина- ция, бош айланиши, депрессия, бош оғриғи, бош айланиши (вертиго), юракда ритм бузуқлиги, кучли қон босими, эпилепсиясимон ҳуружлар, ҳаракатларда секинлашиш, карахтлик, қулоқ шанғиллаши, кўз хирала- ниши, терида кўкариш каби белгилар пайдо бўлади.
Парфюмлар таркибидаги кимёвий-ароматик моддалар (психотропик моддалардир), фталат ва синтетик мушк тахминан 95% ни ташкил эта- ди. Кўлланганларда жисмоний ва руҳий боқимандалик пайдо бўлади.