Jami
570
2433,1
Nukus shahri
84
97,6
Nukus tumani
44
37,8
Amudaryo tumani
39
30,2
Beruniy tumani
39
42,6
Qonlikul tumani
31
13,6
Qoraо‗zak tumani
37
1841,4
Kegeyli tumani
23
7,6
Qо‗ng‗irot tumani
39
81,1
Mо‗ynoq tumani
33
5,3
Taxtakо‗pir tumani
20
20,0
Tо‗rtkо‗l tumani
36
41,4
Xо‗jayli tumani
32
109,9
Chimboy tumani
16
29,6
Shumanay tumani
25
16,3
Ellikqal‘a tumani
72
58,6
Shu о‗rinda ta‘kidlash joizki, 2021 yilga qadar energetika sanoatida yirik
loyihalardan biri bо‗lgan Xо‗jayli tumanida joylashgan ―Taxiatosh issiqlik elektr
stansiyasi‖da rejalashtirilgan jami 678,2 mln. dollarlik investitsiya kiritish
hisobiga, qо‗shimcha quvvati 230-280 MVt li 2 ta bug‗-gaz qurilmalarini qurish
orqali modernizatsiya ishlari yakunlanadi. Bu Nukus shahri, Amudaryo, Beruniy,
Tо‗rtkо‗l, Xо‗jayli va Qо‗ng‗irot tumanlaridagi 100 tadan ziyod sanoat
korxonalarini elektr energiyasi bilan uzluksiz ta‘minlash hamda yangi ishlab
chiqarish quvvatlarini yaratish uchun imkon beradi.
Xususan, 2017–2021 yillar davomida:
– Koreyaning ―Samsung injiniring‖ kompaniyasi bilan birgalikda umumiy
qiymati 300,0 mln. dollarni tashkil etuvchi ―Yangi piroliz uglevodorodlari zavodini
qurilishi (distillyat piroliz – ―О‗z Kor Gaz Kemikal‖ QK)‖ loyihasi amalga
oshirilishi hamda buning natijasida 200 tadan ziyod yangi ish о‗rinlari tashkil
etilishi mо‗ljallanmoqda;
– qiymati 232,0 mln. dollardan iborat bо‗lgan ―Surgil konini joylashtirish (II –
bosqich)‖ hamda qiymati 293,94 mln. doll. tashkil etuvchi ―Sharqiy Berdaq va
Shimoliy Berdaq konlarini siquv kompressor stansiyasi qurish orqali qayta
joylashtirish‖ loyihalari amalga oshiriladi;
– ―О‗zfarmsanoat‖ konserni ishtirokida Nukus shahrida ―Nukus med tex‖ MChj
va ―Mustafo farm‖ MChjda infuzion sistema, insulin shpritslari, jarrohlik lateks
qо‗lqoplari va boshqa mahsulotlar tayyorlash loyihalari foydalanishga toshirilib,
300 dan ziyod yangi ish о‗rinlari yaratiladi;
– Kegeyli tumanida ―О‗zbekoziqovqatxolding‖ kompaniyasi ishtirokida
gо‗shtni qayta ishlash orqali dudlangan gо‗sht va baliq konservalari tayyorlash
loyihasini amalga oshirish rejalashtirilmoqda;
– ―О‗zqurilishmateriallari‖ AJ ishtirokida Qoraо‗zak tumanida ―Karakalpak
Sement‖ MChjda sement ishlab chiqarish loyihalari ishga tushirilib, 200 ta yangi
ish о‗rinlari tashkil etilishi rejalashtirilmoqda;
– ―О‗zbekengilsanoat‖ AJ ishtirokida Chimboy tumanida ―Asaka bank‖ ATB
imtiyozli kreditlari hisobiga ip-kalava bо‗yash, trikotaj mato va tayyor tikuvchilik
mahsulotlari, Beruniy tumanida ―Jayhun daryo tekstil‖ MChjda TIF ―Milliy bank‖
imtiyozli kreditlari hisobiga ip-kalava, bо‗yalgan ip-kalava va paypoq
mahsulotlari,
Xо‗jayli
tumanidagi
―Elit
star
tekstil‖
MChjda
―О‗zsanoatqurilishbank‖ ATB imtiyozli kreditlari hisobiga ip-gazlama
mahsulotlari, Tо‗rtkо‗l tumanidagi ―Tо‗rtkо‗l asaka tekstil‖ MChjda ―Asaka bank‖
ATB imtiyozli kreditlari hisobiga ip-kalava va trikotaj mato kabi eksportbop tekstil
mahsulotlarini tayyorlash rejalashtirilib, buning hisobiga jami 1200 tadan ziyod ish
о‗rinlari yaratilishi kо‗zda tutilmoqda.
Shu о‗rinda sanoat kooperatsiyasi asosida tayyor mahsulotlar, butlovchi
buyumlar va materiallar ishlab chiqarishni mahalliylashtirishni yanada
chuqurlashtirish maqsadida 2017–2021 yillarda jami 38 ta loyiha amaliyotga tatbiq
etilib, 55,4 mlrd. sо‗mlik import о‗rnini bosuvchi sanoat mahsulotlari ishlab
chiqariladi. О‗z navbatida yuqoridagi loyihalarning bajarilishi hamda sanoat
mahsulotlari ishlab chiqarish sohasiga qaratilayotgan e‘tibor natijasida kelgusi
besh yilda yengil sanoat sohasi – 22,0 foiz, oziq-ovqat sanoati – 32,0 foiz, qurilish
sanoati – 12,0 foiz, kimyo va neft kimyosi sanoati – 23,0 foiz hamda
mashinasozlik va metalni qayta ishlash sanoati – 13,0 foizga о‗sishiga zamin
yaratiladi.
Yuqorida ta‘kidlangan amaliy chora-tadbirlar samaradorligini oshirish
maqsadida har bir tuman va shaharning sanoat sohasidagi mavjud zaxiralaridan
tо‗laqonli foydalanish orqali hududning neft-kimyo, qurilish materiallari,
chorvachilik va qishloq xо‗jalik mahsulotlarini qayta ishlash kabi yо‗nalishlarga
alohida
e‘tibor
qaratilishi
kо‗zda
tutilmoqda.
Umuman
olganda,
Qoraqalpog‗istonning 2017–2021 yillardagi sanoat salohiyatini rivojlantirish
bо‗yicha jami 880 ta, qiymati 2,9 tlrn. sо‗m bо‗lgan loyihalarni amaliyotga tatbiq
etish belgilangan bо‗lib, iste‘mol mollarini tayyorlash hajmini 2016 yilda
kutilayotgan 1236,5 mlrd. sо‗mdan 2021 yilda 2058,5 mlrd. sо‗mgacha yetkazish
rejalashtirilmoqda. Bu esa о‗rtacha aholi jon boshiga hisoblaganda sanoat
mahsulotlari hajmini 2016 yilda kutilayotgan 2249,5 ming sо‗mdan 2021 yilda
3872 ming sо‗mgacha о‗sishini ta‘minlashi mо‗ljallanmoqda.
Shu bilan birga, kelgusida quyidagi asosiy vazifalarning ijrosini ta‘minlashga
ham alohida e‘tibor berilishini maqsadga muvofiq, deb hisoblaymiz. Birinchidan,
mintaqa sanoatining texnologik darajasini yangi bosqichga kо‗tarish maqsadida
mahalliy xomashyo va zaxiralarni chuqur qayta ishlash asosida sanoat ishlab
chiqarishida ikki va uch bosqichli jarayonlarni rivojlantirish lozim bо‗ladi. Hozir
mintaqada mavjud quvvatlar, asosan, xomashyo, yarim tayyor mahsulotlar
tayyorlashga yо‗naltirilgan iqtisodiyotning birlamchi ishlab chiqarish sektoriga
mansub quvvatlardir. Yuqori qо‗shimcha qiymatga ega, sifatli, raqobatbardosh va
eksportbop tayyor mahsulotlar ishlab chiqarish ulushi pastligicha qolmoqda.
Ikkinchidan, hududning innovatsion-investitsiya faolligini yanada oshirish. Bu
borada Qо‗ng‗irot sanoat hududida mahalliy mavjud xomashyoni chuqur qayta
ishlash bо‗yicha yangi texnologik g‗oyalarga asoslangan loyihalarni kо‗paytirish
muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu sohani rivojlantirish borasidagi amalga
oshirilayotgan ishlar, xususan, yiliga 10 ta, ya‘ni besh yil mobaynida 53 ta sanoat
loyihalarini amaliyotga tatbiq etish tuman salohiyati uchun yetarli emasligini
ta‘kidlash joizdir. (2017 yilda 16 ta, 2018 yilda 11 ta, 2019 yilda 3 ta, 2020 yilda
15 ta va 2021 yilda 8 ta).
Uglevodorod xom ashyosini chuqur qayta ishlash asosida sanoat, qishloq
xо‗jaligi, tibbiyot, transport va boshqa sohalarda yuqori talabga ega qо‗shimcha
hamda yordamchi tarmoqlarni rivojlantirish lozim bо‗ladi. Bu hudud ishlab
chiqarishini
diversifikatsiya
qilish,
mintaqaning
industrial
rivojlantirish
imkoniyatini oshiradi.
Uchinchidan, mintaqaning shimoliy tumanlari (Mо‗ynoq, Qо‗ng‗irot, Qonlikо‗l,
Shumanay, Qoraо‗zak, Chimboy) imkoniyatlaridan kelib chiqqan holda
noan‘anaviy sohalar, jumladan, farmatsevtika va parfyumeriya sanoati uchun
qizilmiya ildizi yetishtirish va uni qayta ishlash, plankon organizmli (artemiya)
maxsus suv havzalarini tashkil etish asosida hudud eksport imkoniyatlarini yanada
oshirishga e‘tibor qaratish lozim.
Davlatimiz rahbari 2017 yil 20-21 yanvar kunlari Qoraqalpog‗istonda bо‗lib,
hudud iqtisodiyotini rivojlantirish, ijtimoiy sharoitlarni yaxshilash bо‗yicha tizimli
chora-tadbirlarni belgilab bergan edi. О‗tgan vaqt mobaynida ular tо‗la amalga
oshirildi. Tashrif yakunlariga kо‗ra, ishlab chiqilgan dasturga muvofiq, sanoatni
rivojlantirish borasida umumiy qiymati 160 milliard sо‗mga yaqin 242 ta loyiha
bajarildi. Bu qariyb 4 mingta ish о‗rni tashkil etish imkonini berdi. Misol uchun,
Qoraо‗zak tumanidagi ―Qoraqalpoq sement‖ korxonasida birinchi bosqichda yiliga
200 ming tonna sement, Nukus shahridagi ―Texnik global‖ korxonasida
―Samsung‖ brendi ostida yiliga 150 ming dona televizor, ―Nukus polimer‖
korxonasida yiliga 8 ming tonna polietilen truba va xо‗jalik buyumlari ishlab
chiqarish yо‗lga qо‗yildi.
Tо‗rtkо‗l tumanidagi ―Vegateks global‖ korxonasida yiliga 5 ming tonna ip-
kalava ishlab chiqarilmoqda.
Qoraqalpoq eli uchun nihoyatda muhim va dolzarb masala bо‗lgan ichimlik
suvi muammosi yillar davomida hal etilmay kelayotgan edi. Shuni inobatga olib,
qisqa vaqt davomida 101 kilometrlik ―Qо‗ng‗irot-Mо‗ynoq‖ suv quvuri va
―Qо‗ng‗irot‖ suv taqsimlash inshooti qurib bitkazildi. Buning natijasida Mо‗ynoq
tumanidagi 25 ming aholi toza ichimlik suvi bilan ta‘minlandi.
Bundan tashqari, investitsiya dasturiga muvofiq byudjet mablag‗lari va
Orolbо‗yi hududini rivojlantirish jamg‗armasi mablag‗lari hisobidan mavjud suv
tarmoqlari rekonstruksiya qilindi va yangilandi. Shu tariqa 35 ta aholi punktida 50
mingdan ziyod odam ichimlik suvi bilan ta‘minlangani bu boradagi ishlarning
izchil davomi bо‗ldi.
Nafaqat Qoraqalpog‗iston, balki butun mamlakatimizning faxri bо‗lgan,
dunyoda ―Sahrodagi Luvr‖ deb shuhrat qozongan I.Savitskiy nomidagi Qoraqalpoq
davlat san‘at muzeyining muhtasham ikkinchi korpusi qurilib, yuksak xalqaro
standartlar asosida jihozlandi va foydalanishga topshirildi.
Qoraqalpoq davlat о‗lkashunoslik muzeyi binosi, О‗zbekiston Qahramoni
Ibroyim Yusupov nomidagi iqtidorli bolalar maktabi, Amir Temur nomidagi
istirohat bog‗i, zamonaviy imkoniyatlarga ega bо‗lgan yirik sport majmuasi
bunyod etildi. Imom Eshon Muhammad jome masjidi rekonstruksiya qilinib,
foydalanishga topshirildi.
Bunday о‗zgarishlar barcha tumanlarda, qishloq va ovullarda rо‗y berdi.
Hudud iqtisodiyoti rivojlandi, aholi turmush darajasi oshdi. Eng muhimi, odamlar
buni о‗z hayotlarida sezmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |