Narzulla Jo„rayev O„zbekiston tarixi

Birinchidan
, muallif tasavvurida «Fuqarolik jamiyati – ijtimoiy makon. Bu 
makonda qonun ustuvor bo„lib, u insonning o„z-o„zini kamol toptirishiga monelik 
qilmaydi, aksincha yordam beradi».
Demak, jamiyatda eng avvalo qonun ustuvor bo„lishi, barchaning qonun oldida 
tengligini ta‟minlash muhim ahamiyatga ega. Ana shunda fuqarolarning huquq va 
erkinliklari to„la ta‟min etilishiga imkon yaratiladi. Har qanday kamsitishlarga yo„l 
qo„yilmaydi va inson hayoti to„la kafolatlanadi. 
Demokratiya siyosiy yoki huquqiy hodisagina emas, ayni paytda u yuksak 
ma‟naviyat, boy madaniyat, shaxs kamoloti bilan bog„liq bo„lgan, har bir fuqaro 
ma‟naviy-axloqiy va ruhiy holatini belgilaydigan oliy qadriyat. Muallif demokratik 
jarayonlarni chuqurlashtirish xususida gapirar ekan, demokratiya erkinliklarini, 
jamiyat ma‟naviy qiyofasini va shaxs ozodligini ana shunday yaxlit holda, bir butun 
jonli organizm shaklida tasavvur etadi. 
Ikkinchidan
, 
demokratiyani 
chuqurlashtirish 
omillaridan 
biri 
sifatida 
ko„ppartiyaviylik haqida alohida to„xtaladi va o„z fikrini aniq, lo„nda qilib o„rtaga 
tashlaydi. Hech qachon partiyalar soni demokratiya ko„lamini, miqyosini, darajasini 
va qadriyatlarini belgilay olmasligini ko„rsatib beradi. Turli ijtimoiy guruhlar 

---

178 
manfaatini himoya qila oladigan turli partiyalar va boshqa jamoat tashkilotlari o„z 
Nizomi doirasidagina o„z a‟zolari manfaatini himoya qilishi mumkin, xolos. Biroq, 
umumiy manfaat – xalq, jamiyat, mamlakat manfaati singari eng oliy va eng qimmatli 
ehtiyojlar ham borki, bu barcha siyosiy partiyalarning umumiy yig„indisidan, turli va 
xilma-xil qarashlarning uyg„unligidan kelib chiqadi. To ana shunga erishilmas ekan, 
demokratiya shunchaki rusumga aylanib qolaveradi. Ana shunday nuqtai nazardan