Narxning mazmuni, vazifalari va turlari

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Narxni belgilashdagi asosiy yondashuvlari 
Zararsizlik va maqsadli foydani ta’minlashning tahlili asosida narx hisob-
kitobi. Korxona xohlaydigan foyda hajmini ta’minlaydigan narxni qo‘yishga 
intiladi. Narxlashtirishning bu uslubiyoti zararsizlik grafigiga asoslanadi.
Talabga yo‘naltirilganlik. Ko‘pgina korxonalar narxlashtirishning asosiy omili 
xarajatlar emas, tovarning iste’molchi tomonidan xaridorlik yuzasidan qabul 
qilinishi, deb hisoblaydilar, ya’ni gap tovarning foydaliligi va uning narxga 
sezgirligi haqida boradi. Demak, narx bu holda tovarning qiymat jihatdan sezilarli 
muhimligiga muvofiq kelishi kerak.
Raqobatchilarga yo‘naltirilganlik. Joriy narxlar darajasi asosida narxlarni 
belgilayotganda korxona asosan raqobatchilar narxidan kelib chiqadi va o‘z 
xarajatlari yoki talab ko‘rsatkichlariga kamroq e’tibor beradi. Bunday yondashuv 
ancha keng tarqalgan.
«Yetakchi orqasidan quvish» usuli. Bu holda tovar narxini belgilash bozordagi 
yetakchi raqobatli muhitning narxi asosida, tovar va uning sifati, differensiatsiyasi 
asosida amalga oshiriladi. Mohiyatiga ko‘ra bu usul yetakchi narxga yo‘naltirilgan 
holda o‘z narx siyosatidan voz kechishni ko‘zda tutadi.
O‘rtacha bozor narxlari usuli. Hisob-kitoblar «o‘rtacha bozor narxlari» 
bo‘yicha raqobatchilik ma’lumotlari asosida amalga oshiriladi. Korxona ularga 
mo‘ljallanib hosil bo‘lgan narx darajasida, yuqorioq yoki pastroq narxlarni 
belgilashi mumkin. Buning uchun bozorda egallaydigan mavqeyi, korxonaning 
obro‘-izzati asos bo‘lib xizmat qiladi. O‘rtacha narxdan yuqori bo‘lgan narx 
faqatgina agar tovar muhim iste’mol xususiyatlariga ega bo‘lsa, tovar markasi 
yuqori bo‘lsa maqsadga muvofiq bo‘ladi. Agar korxona bozorda mustahkam o‘rinni 
egallashga intilsa, past narxlar amaliyotiga murojaat qilishi shart emas, chunki 
mazkur holda o‘z obro‘sini va u bilan birga iste’molchilarini ham yo‘qotishi 
mumkin. 

---