Наргиза ан о рбо ева гоҳИ

берсанг, сенга Худо беради, дердилар. Дадам ёш бўлсалар 
ҳам к ў п н и к ў р г а н д а й г а п и р и ш л а р и ва қ и л а ёт г а н  
ишларининг сабаби менимча боболари қўлларида вояга 
етганликларидан бўлса керак, деб ўйлайман. Бизникида 
китоб кўп, мен дадамни китоб ўқиб ўтирганларини кўп 
кўрганман. Дадам яна, ўзгаларга кўп ҳавас қилмагин, ҳамма 
нарсанинг мсъёри яхши, меъёридан ортиқ ҳавас ҳасадга 
айланиб KOJitiiun мумкин, дердилар.
Ў га б о й и б к ет и ш и н с о н л а р н и м е н с и м а с л и к ва 
золимликка етаклайди. Ўта камбағаллик эса инсонларга 
нафрат уйготади. Ш унинг учун ўрта \о л бўлиб яшаш учун 
ҳаракат қилиш керак. Бойиб кетмаслик учун хайр-эҳсон 
қилиб туриш, ночор бўлиб қолмаслик учун ишбилармон 
ва дунёвий илмларни ўрганиш керак, дер эдилар. Касбни 
хоо қилмаслик керак, дердилар. Пул қўлнинг кири эмас, 
бу инсонлар учун бир ойна ҳамки, токи шу арзимаган пул 
билан одамларнинг қандайлигини билиб олса бўлади, дер 
эдилар. Маҳкам ака Толибнинг отаси ҳақидаги сўзларини 
эшитиб ўтириб ҳаяжонига-ҳаяжон қўшилиб кетаётгандай 
эди. Унинг ичидан бир нарса тош иб кстаётгандай галати
184

---

ҳолга тушиб бораётганди. У Т олибнинг сўзини бўлмаса 
ҳақиқатдан ҳам ўзи ҳсч қачон тўхтамаслигини билиб:
— Толибжон, мен ҳам бир кишидан бир ran эшитгандим. 
Пул шундай нарсаки, пул қўлнинг кири эмас, пулни бир 
о д а м г а б е р и б , ун и н и м а уч ун с а р ф қ и л г а н и д а н  
қандайлигини билиб олиш учун бир восита ҳам дегандилар.
— Ана, ака, сиз ҳам билар экансиз, менинг отам ҳам 
шундай дер эдилар, — деди Толиб Маҳкам акага қараб.
— Толибжон, бу гапни у кишидан бошқа ҳеч ким менга