Намуна (Образец)

11.3.1-jadval 
HISOBOT YILIDA TUZILGAN YIRIK BITIMLAR RO‘YXATI
 
№
 
Bitim 
tuzishilgan 
sana
 
Kontragent ning 
F.I.SH. yoki to‘liq 
nomi
 
Bitim 
predmeti
 
Summasi
 
Emitent bitim bo‘yicha kim 
hisoblanadi (tovar va 
xizmatlarni oluvchi/begona- 
lashtiruvchi)
 
1
 
 
 
 
 
 
2
 
 
 
 
 
 
...
 
 
 
 
 
 
...
 
t
 
 
 
 
 
 
n
 
 
 
 
 
 
Jamiyat yillik hisobotni qimmatli qog‘ozlar bozorini tartibga soluvchi 
vakolatli davlat organining rasmiy veb-saytida va Jamiyatning rasmiy veb-saytida 
Aksiyadorlarning yillik umumiy yig‘ilishi o‘tkazilgandan keyin 2 (ikki) hafta 
davomida joylashtirish yo‘li bilan oshkor etishi shart. Jamiyat yirik bitim 
tuzishishda bu haqidagi axborotni ushbu tartibning ikkinchi ilovasiga muvofiq 
shakldagi 20-sonli “Emitent tomonidan yirik bitim tuzishilishi” muhim faktida 
oshkor etadi. (13.2.2-jadval)
11.3.2-jadval 
1. 
EMITENTNING NOMI
To‘liq 
Qisqartirilgan 
Birja tikerining nomi 
2. 
ALOQA MA’LUMOTLARI
Joylashgan yeri
Pochta manzili
Elektron pochta manzili
Rasmiy veb-say
ti 
3. 
MUHIM FAKT TO‘G‘RISIDA AXBOROT 
Muhim faktning raqami 
 
Muhim faktning nomi 
Emitent tomonidan yirik bitim 
tuzishilishi 
Kontragentning F.I.SH. yoki to‘liq nomi
Kontragentning 
joylashgan 
yeri 
(pochta 
manzili)
Emitentning bitim bo‘yicha qaror qabul qilgan 
organi
Qaror qabul qilingan sana
Emitent sof aktivlarining bitim tuzishiladigan 
sanadan oldingi chorak yakunidagi qiymati 
(ming so‘mda)
Bitim summasi (so‘mda)

---

135 
Bitimning emitent sof aktivlaridagi miqdori 
(%da)
Bitim tuzishilgan sana
Bitim turi
Bitim predmeti
Bitim bo‘yicha emitent kim hisoblanadi 
Oluvchi 
Bego
nalashtiruvchi
 
Ijroiya organi rahbarining F.I.SH.:________________________ 
Bosh buxgalterning F.I.SH.:________________________________ 
Veb-saytda axborot joylashtirgan
vakolatli shaxsning F.I.SH.:________________________________ 
Jamiyat tomonidan yirik bitim tuzishilgan sana muhim fakt yuz bergan vaqt 
bo‘lib hisoblanadi. Jamiyatning yirik bitimlariga doir hujjatlar Jamiyatning ichki 
hujjatlari hisoblanadi va Jamiyatning joylashgan erida saqlanadi. Jamiyatning yirik 
bitimlariga doir hujjatlar ular tuzishilgan moliyaviy yil tugagandan keyin 
Jamiyatning moliya-xo‘jalik faoliyatini tekshirishni yakunlash sharti bilan 5 (besh) 
yil davomida saqlanadi. Jamiyatning yirik bitimlariga doir hujjatlar maxfiy axborot 
hisoblanadi.
Jamiyatda minoritar aksiyadorlarning huquqlarini himoya qilish va 
vakolatini oshirish maqsadida “Aksiyadorlik jamiyatlari va aksiyadorlarning 
huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida”gi Qonunda quyidagi tartib o‘rnatilgan: 
Minoritar aksiyadorlarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya 
qilish maqsadida jamiyatda ularning orasidan minoritar aksiyadorlarning qo‘mitasi 
tashkil etilishi mumkin. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasining tarkibiga nomzodlar 
bo‘yicha takliflar jamiyatga jamiyat kuzatuv kengashiga nomzodlar bo‘yicha 
takliflar kiritish uchun nazarda tutilgan tartibda va muddatlarda kiritiladi. Minoritar 
aksiyadorlar qo‘mitasining a’zolarini saylashda aksiyadorlarning umumiy 
yig‘ilishida hozir bo‘lgan va jamiyat kuzatuv kengashiga nomzodlar ko‘rsatmagan 
yoxud aksiyadorlarning o‘tkazilayotgan umumiy yig‘ilishida kuzatuv kengashiga 
nomzodlari saylanmagan aksiyadorlar ishtirok etadi. Minoritar aksiyadorlar 
qo‘mitasining tarkibiga jamiyatning direktori, boshqaruv a’zolari, shuningdek 

---

136 
jamiyatning kuzatuv kengashiga va taftish komissiyasiga (taftishchisi etib) 
saylangan shaxslar kirishi mumkin emas. 
Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasining qarorlari oddiy ko‘pchilik ovoz bilan 
qabul qilinadi. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasining majlislari uning miqdor 
tarkibiga saylangan shaxslarning kamida to‘rtdan uch qismi hozir bo‘lganda 
vakolatlidir. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasi a’zolarining soni jamiyat ustavida 
belgilanadi. Minoritar aksiyadorlarning qo‘mitasi qabul qilingan qarorlar 
to‘g‘risida har yili aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishida hisobot beradi. Minoritar 
aksiyadorlar qo‘mitasining raisi ushbu qo‘mita tarkibidan minoritar aksiyadorlar 
qo‘mitasining a’zolari tomonidan ko‘pchilik ovoz bilan saylanadi. Minoritar 
aksiyadorlar qo‘mitasining raisi minoritar aksiyadorlar qo‘mitasining vakolat 
doirasiga kiritilgan barcha masalalar bo‘yicha jamiyatning hujjatlaridan 
foydalanish huquqiga ega. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasining faoliyat ko‘rsatish 
tartibi qimmatli qog‘ozlar bozorini tartibga solish bo‘yicha vakolatli davlat organi 
tomonidan tasdiqlanadi. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasi jamiyatning xo‘jalik 
faoliyatiga aralashishga haqli emas. Minoritar aksiyadorlar qo‘mitasining 
faoliyatiga jamiyat kuzatuv kengashining yoki ijroiya organining aralashuviga yo‘l 
qo‘yilmaydi.
Jamiyatning asosiy mulkdoriga tegishli aksiyalarning yig‘indisini sotib olgan 
shaxs bilan jamiyat o‘rtasida tuzishilgan bitimlar 
nazoratni egallash bo‘yicha 
bitimlar
hisoblanadi. Jamiyatni umumiy oddiy aksiyalar hajmining 30 % va undan 
ko‘p miqdorini sotib olgan shaxslar (yoki affillangan shaxslari guruhi) jamiyat 
bilan nazoratni egallash bo‘yicha bitimlar tuzadilar. Aksiyalarning nazorat paketi 
korxona sarmoyasidagi korxona ishtirokchilarining umumiy yig‘ilishida va uning 
boshqaruv organlarida muayyan qarorlarni qabul qilish yoki undan voz 
kechishning so‘zsiz huquqini ta’minlovchi ishtirokning istalgan shaklini o‘zida 
namoyon qiladi. Boshqacha qilib aytganda, aksiyalarning nazorat paketi deganda 
bir mulkdorning qo‘lida jamlangan, aksiyadorlik jamiyati ustidan aniq nazorat 
qilish imkonini beruvchi aksiyalar ulushi tushuniladi. 

---

137 
Aksiyadorlik jamiyati nazorat paketiga ega bo‘lgan shaxs yoki shaxslar 
guruhi tomonidan boshqarilishi mumkin. Nazariy jihatdan olinganda, aksiyadorlik 
jamiyatida aksiyalar va aksiyadorlar sonidan kelib chiqib nazorat paketining holati 
belgilanadi. Masalan, xorijiy korporativ amaliyotida nazorat paketi “50 %+ 1 dona 
aksiya” talabi belgilanib, ushbu talab asosida aksiyador jamiyatning umumiy 
aksiyalar nominal qiymatiga nisbatan 50 %li aksiya va 1 dona aksiyaga ega shaxs 
yoki shaxslar guruhi jamiyatning nazorat paketiga ega hisoblanadi. Biroq 
amaliyotda u ko‘pincha aksiyalar umumiy sonining 20-30 foizini, ba’zan esa 5-10 
foizi va hatto undan ham kam ulushini tashkil etadi. Chunki aksiyalarning bir 
qismi (imtiyozli aksiyalar) umuman ovoz berish huquqini bermaydi, kichik 
aksiyadorlar esa, odatda, aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishida ishtirok 
etishmaydi. O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlariga ko‘ra, aksiyalar 
nazorat paketining mavjud bo‘lishi to‘g‘risidagi qaror ta’sis hujjatlarining o‘ziga 
xos xususiyatlari va korxona sarmoyasining tarkibini inobatga olgan holda 
monopoliyaga qarshi organ tomonidan qabul qilinadi. O‘zbekistondagi korporativ 
amaliyotda kichik ulushga ega bo‘lgan aksiyador (minoritar aksiyador)lar qonuniy 
himoya qilinadi. Chunki nazorat paketiga ega bo‘lgan aksiyador minoritar 
aksiyadorlarning manfaatini o‘ylamaydi.
Manfaatli bitimlar
– bu shunday bitimlarki, unda insayderlar ishtiroki bilan
(bularga: Direktorlar kengashi a’zolari, Ijroiya organi a’zolari, yirik aksionerlar) 
yoki ular bilan bog‘langan shaxslar bilan tuzishiladi. Ayrim manfaatli bitimlar 
qonuniy maqsadlarga ega bo‘ladi va halollik bilan amalga oshiriladi, ayrimlarida 
esa aksi bo‘ladi. Lekin har qanday sharoitda ham bunday bitimlar alohida e’tiborga 
ega, chunki bunday bitimlar suiste’mollikda katta imkoniyatlar ega va biznes 
qiymatini pasaytirib yuboradi hamda aksionerlarni ularning mulkchik egaligidan 
mahrum etadi. Milliy qonunchiligimizda insayderlarni ishtirokiga qattiq qarshilik 
qiluvchi tartib (protsedura)lar o‘rnatiladi. Agar bunday bitimlar amalga oshirilishi 
kuzatilsa, u holda jamiyatda milliy qonunchilik asosida halollikni ta’minlashga 
qaratilgan harakatlar amalga oshiriladi. Manfaatli bitimlar jamiyat bilangina 
tuzilmaydi, balki jamiyatning direktorlari, menejerlari va yirik aksionerlari bilan 

---

138 
ham tuzishiladi. Biroq bundan ham asosiy bo‘lgan guruh doirasi (xolding 
tuzilmalarda) mavjud, ushbu doirada bosh (materinskoy) va sho‘ba (dochernie) 
korxonalar o‘rtasidagi o‘ziga xoslik mavjud. 
Qonunchilikka muvofiq salohiyatli manfaatdor shaxslar birinchidan, 
Direktorlar kengash a’zosi, bosh direktor, Ijroiya kengashining a’zolari va 
boshqaruvchi, aksioner bo‘lishi mumkin, ikkinchidan jamiyatning 20 foizli ovozga 
ega aksiyasiga egalik qiluvchi affilangan shaxs, jamiyatga ko‘rsatmalar berish 
huquqiga ega jismoniy va yuridik shaxslar bo‘lishi mumkin. 
Bunday bitimlarda Direktorlar kengash a’zosi, bosh direktor, Ijroiya 
kengashining a’zolari va boshqaruvchi, aksioner, affilangan shaxs, uning turmush 
o‘rtog‘i, ota-onasi, farzandlari, aka-uka va opa-singillari, farzandlikka olgan 
bolalari: manfaatdor tomondan yoki vositachi bo‘lishi mumkin; bitimda yoki 
manfaatdor shaxs, yoki vositachi, yoki vakil 20 va undan ortiq foizli aksiya (hissa, 
ulush)ga ega yuridik shaxs bo‘lishi mumkin; manfaatdor tomondan, yoki vositachi, 
yoki vakil tomondagi tashkilotda boshqaruv organida lavozimni egallagan shaxs 
bo‘lishi mumkin. Manfaatli bitimni ma’qullovchi mexanizm. Manfaatli bitimlarni 
Aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi manfaatli bitimning predmeti–mulkning 
qiymati bitim tuzishilayotgan vaqtdagi buxgalteriya hisoboti bo‘yicha jamiyat 
aktivining balansli qiymatining 2 foiz va undan ortig‘ini tashkil etsa maqullaydi.