Namazın Adabı Merhum İmam Humeyni (r a)

Fıkhi Bir İlke

Bazı fakihler “iyyake nabudu ve iyya kenestein” örneğinde inşa kastinin caiz olmadığını söylemektedirler. Onlara göre bu Kur’aniyete ve kıraate aykırı bir durumdur. Zira kıraat başkasının kelamını nakletmektir. Bu söz doğru değildir. Zira insanın kendi sözüyle birini övmesi mümkün olduğu gibi, başkalarının sözüyle de övebilir. Örneğin eğer Hafız’ın bir şiiriyle birini övecek olursak, bizim onu övdüğümüz ve hem de Hafız’ın şiirini okuduğumuz anlamındadır. O halde “elhamdilillah rebbil alemin” cümlesiyle eğer hakikaten bütün övgüleri Hak için inşa edecek ve “iyya kena’budu” cümlesiyle de ibadeti Hakk’a münhasır olarak inşa edecek olursak, bu Allah’ın kelamıyla hamdettiğimiz ve Allah’ın sözüyle ibadeti Allah’a has kıldığımız anlamındadır. Hatta eğer birisi bu kelamı inşa manasından soyutlayacak olursa, ihtiyaten kıraatinin batıl olduğunu söylemesek bile, en azından ihtiyata aykırıdır. Evet eğer bir kimse bunun anlamını bilmezse, öğrenmesi gerekmez. Bir anlamı olduğu hasebiyle suretinin kıraat edilmesi de kifayet etmektedir. Rivayet-i şerifelerde de kıraat eden kimsenin inşa ettiği yer almıştır. Nitekim kutsi bir hadiste şöyle yer almaktadır: “Her hangi bir kul namazında bismillahirrahmanirrahim” derse Allah şöyle buyurur: “Kulum beni zikretmiştir” ve kul, “elhamdülillah” derse Allah şöyle der: “Kulum bana hamdetmiştir.”¹ Kul tarafından besmele ve hamd inşası kastedilmediği taktirde, “kulum beni zikretmiştir ve kulum bana hamdetmiştir” cümlesinin anlamı olmaz. Nitekim Mirac hadisinde de şöyle buyurulmuştur: “Şimdi vuslata erdin, o halde adımı an.”² Hidayet imamlarında (a.s) “maliki yevmiddin ve “iyya kena’budu” cümlesinde ortaya çıkan haletler ve onların bazısının bu ayeti tekrar edişi, onların bunu inşa ettiğini göstermektedir; salt kıraat değil. Örneğin: “İsmail Allah’tan başka bir ilah olmadığına şahadet etmektedir.”³ Ehlullahın namaz mertebelerinin önemli farklılıklarından biri de onların kıraat mertebelerinin farklılığıdır. Nitekim buna daha önce işaret edilmişti. Bu da sadece kıraat eden kimsenin kıraat ve zikirleri inşa etmesiyle gerçekleşir. Bu anlamın şahitleri bundan daha çoktur. Özetle bu anlamların ilahi kelamla inşa edilmesinin sakıncası yoktur.