Наманган вилояти халқ таълими бошқармаси

Ўтилган мавзу: Ўзбек халқ эртаклари
( тарқатма, савол - жавоб, қизиқарли ўйинлар)
а) Ўзбек халқ эртаклари хақида гапиринг?
б) Қайси ўзбек халқ эртакларини биласиз?
в) Ўзбек халқ эртаги асосида эртакларидан сўзлаб беринг ва ўша эртакни сахналаштирамиз?


Ўтилган мавзуни якунлаш
Техника хавфсизлиги қоидалари.
Қўғирчоқ театри машғулотида ҳам барча касблар қатори меҳнат хавфсизлиги қоидаларига риоя қилиш керак. Тўгарак раҳбари машғулотларни бошламасдан аввал хавфсизлик техникасининг қонун қоидаларини тушунтириб ўтиши мақсадга мувофиқдир. Тўгарак аъзолари ўткир қайчи, ўткир тиғли темирлар, нина, пичоқ ва турли хил асбоблар билан ишлаётганда эхтиёткор бўлишлиги керак. Ҳар қандай бахтсиз ходисанинг олдини олиш учун ўқувчиларни пичоқ ва тиғли асбоблар билан ўзаро ўйнашларига йўл қўймаслик керак. Айниқса бундай холлар биринчи ўқув йилида ўқиётган тўгарак аъзолари орасида тез-тез учраб туради. Хавфсиз ва сифатли ишлаш учун қуйидаги қоидаларга риоя қилиш керак:
- сочлар турмакланган ҳолда бўлиши;
- халатлар кийилиб, фартуклар тақилган, оёқлар енгил шиппакларда бўлиши керак;
- ишга тушушдан олдин қўлларини тозалаб ювиш керак;
- тўгарак раҳбарининг рухсатисиз хонадаги дастгоҳ, жиҳоз асбоб-ускунага ва электр симларига тегмаслик ;
- тўгарак аъзолари учун ишлаб чиқилган тартиб ва қоидаларга қатъий риоя этиш;
- пичоқ, қайчи ва ип нина билан ишлаётганда бир-бирига ҳалақит қилмаслик;
- хона тозалигини назоратга олиб бориш;
Машғулот ўтиладиган хонада техника хавфсизлик қоидалари билан эхтиёт бўлиб фойдаланиш ҳақида кўргазмалар чиқарилиб қўйилиши лозим.
Техника хавфсизлиги қоидаларига амал қилиш иш унуми ва иш сифатига катта таъсир қилади, чунки тартиб йўқ жойда ишнинг сифати бўлмайди.
Қўғирчоқларни ўйнатишда қўл ҳаракатлари.


Қўғирчоқларни ўйнатишда, яъни қўлга кийдириб ўйналадиганлар учун кўрсаткич бармоқ бош қисмига, бош ва ўрта бармоқларга қўл қисмлари жойлаштирилади. Ҳаракатлар эса олдинга, ёнига, орқага ва эгилиб бажарилиши мумкин, бунинг барчасида қўл ҳаракатлари муҳим ўрин тутади. Қўғирчоқ театри актёри учун энг зарур бўлган йўналиш бу унинг қўл ҳаракатчанлигидир. Хақиқатдан ҳам инсон хатти-ҳаракатининг энг фаол ижрочиси бўлган қўл қўғирчоқ театрида ўзининг мўжизакорлиги, сеҳргарлик кучини янада яққол намоён қилади. Драматург асаридаги қиёфа-лар мусаввир ва қўғирчоқ устасининг ижодий кўмагида дунёга келган қаҳрамонлар қўғирчоқ театри актёри қўли билан жонланиб, мантиқли, мақсадли ҳатти-ҳаракатга мойил қилинади. Бу ўз ўрнида қўғирчоқ театри актёридан қўлларининг нақадар ҳаракатчан, чиниққан, чидамли бўлишини тақозо этади. Шунинг учун қўғирчоқларни катта маҳорат билан бошқариб, турли мантиқли ҳатти-ҳаракатлар содир қилиш билан бирга, қўл яланғоч ҳолда, қўлқопли ҳолатда ёки думалоқча кийган ҳолатда турли ҳаракатларни амалга ошириб, турфа образлар яратади ва бой имкониятларини намоён этади. Демак қўғирчоқ театри актёрнинг қўл ҳаракатчанлиги чексиз имкониятларга эга бўлиши керак.
Азиз болажонлар мана барча харакат ва техника хавфсизлиги қоидаси билан таништириб ўтдим энди эртакни сахнада қўйишни бошлаймиз.

Эртак билан таништириш ва ролларни тақсимлаш.

Ишни эртак билан таништириш, уни тасдиқдан ўтказиш, тўгарак аъзолари билан эртакни тўлақонли тахлил қилиш, рассом билан эртакни декорация ва қўғирчоқларни эскизини тайёрлаш ва тасдиқлашдан бошлаш лозим. Шунингдек тайёр эскизларни қўғирчоқ ясаш устахонасига уларни тайёрлаш учун топшириш зарур бўлади. Шундай қилиб, тўгарак аъзолари учун танланган эртак яхши драматургияга асосланган замон талабига жавоб бера оладиган, чуқур ғояли бўлиши керак. Албатта эртак тўгарак аъзоларининг имкониятидан келиб чиққан ҳолда танланади. Асарнинг энг асосий томонларидан бири спектаклда тўгарак аъзоларининг ижодий имкониятларини тўлақонли очиб бера оладиган турли хил характерли образлар бўлиши шарт. Чунки тўгаракда таълим олаётган ҳар бир ўқувчи ўзининг ижодий томонларини оча оладиган образга эга бўлмоғи даркор. Демак эртак яратишда режиссёр, рассом, қўғирчоқ устаси, композитор ва бутафорлар ҳамкорликда ишлайди.